Richer, Wiser, Happier Kitap İncelemesi 2. Bölüm

Herkese selamlar,

Kitap incelemesinin ilk bölümde ünlü yatırımcıların dördünden bahsetmiştik. Şimdi ise kalan dördüne bakalım.

Ünlü yatırımcılardan öğrenceğimiz çok şey var. Çoğu sıfırdan başlamış, başarının yanında başarısızlığı da görmüş, dibe batmış, defalarca düşmüş ama kalkmış, kalkarken de aldığı dersleri sistem haline getirip bir daha aynı hataları yapmamış insanlar.

Hepsi çok okuyor, önemsedikleri şeylere zaman ayırmak için neredeyse her şeye hayır demeyi başarıyorlar. Hayır diyebilmek gerçekten de çok zor. Çünkü çoğumuz kendimizden çok insanları mutlu etmeye güdülenmişiz.

Lafı çok uzatmadan hadi şimdi kalan dört yatırımcıya yakından bakalım.

Basitlik, Karmaşıklığın Nihai Noktasıdır – Joel Greenblatt

Kendini New York’un karmaşasından kurtarmış bir başka yatırımcı daha. Bizim İstanbul’da ne işimiz var deyip duruyorum. Kendine Hamptons sahilinde bir ev almış ve bütün dikkat dağıtıcı şeylerden kendisini kurtarmış. Yani yatırım yapmaya daha çok zamanı kalmış.

Hisse senedi seçimindeki bütün sırrını tek bir cümle ile şöyle açıklıyor: “Bir şeyin ederini bulun ve alırken bundan çok daha azını ödeyin”. Ne kadar basit görünüyor değil mi? Ama aslında bu seviyeye ulaşması aşırı zor.

Peki hangi şirketlerle ilgileniyor? Bunu da dört maddede şöyle özetliyor: 1) İlgilendiğimiz işletmeleri anlayabilmeliyiz, 2) Gelecekle ilgili olumlu beklentileri olmalı, 3) Dürüst ve ehil kişiler tarafından yönetilmeli, 4) Çok çekici fiyatlarla alabiliyor olmalıyız.

Aslında başarılarını uzun süre sürdürmüş ve krizlerde yok olmamış bütün ünlü yatırımcıların bazı ortak noktaları olduğunu görüyoruz ve buna bizim de çok ihtiyacımız var. Zamanla iyi sonuçlar verecek olan basit ve sürdürülebilir bir yatırım stratejisi aslında bütün sorunlarımızı çözecek. Bu yatırım stratejisi yeterince anlayabiliyor ve inanıyor olmalıyız ki kolay zamanlarda ya da işlerin fena halde karıştığı zor zamanlarda bile terk etmeyip uygulamaya devam edebilelim. Yatırım dünyası bazen o kadar dalgalanıyor ki (hem aşağı hem de yukarı) sistemimize olan inancımızı kaybetmek işten bile değil.

Fakat başta da dediğimiz gibi bu işin basit olması, kolay olduğu anlamına gelmiyor. Charlie Munger’ın dediği gibi ” Bu işin kolay olmaması gerekiyor. Kolay olduğu kim düşünüyorsa ahmağın tekidir.”

Bu arada Joel Greenblatt ile ilgili sayfayı bizim gibi küçük yatırımcılar için verdiği tavsiye ile kapatayım: “Birçok bireysel yatırımcı için en iyi strateji onlara en yüksek getiriyi sağlayacak şey değildir. Bunun yerine ideal olan kötü günlerde dahi bırakmayacakları iyi bir stratejidir.”

Nick ve Zak’in Olağanüstü Macerası – Nick Sleep ve Qais Zakaria

Kitaptaki altıncı bölüm İngiltere’de sessizce kendi fonlarını yöneten Nick Sleep ve Qais Zakaria’ya ayrılmış durumda.

Nick Speel Zen felsefesi ile ilgileniyor. Kaliteyi her şeyde ön planda tutuyor. Tabii bu yatırımlarına da yansıyor.

İki kafadar Nomad Investment Partnership isimli firmasını kurarak yatırım hayatına atılıyorlar. Çeşitlendirme yapan diğer fonların aksine gün geliyor paralarının %70’ini bir hisseye yatırabiliyorlar ve bunu çok yakından takip ediyorlar.

Nomad’ın yatırım stratejisi en başlarda makul şirketleri aşırı düşük fiyatlara almak üzerine kuruluymuş. Fakat belli bir süre sonra yani şirket ederine geldiğinde satmak ve yeni şirket aramak zorunda kalırken zorlanmaya başlamışlar. Çünkü her yeni karar hata yapma olasılığını da yanında getirmiş yani yeniden yatırım yapma riskini doğurmuş.

İşte böyle olunca onlar da strateji değiştirmiş ve çareyi uzun yıllar büyüyecek iyi şirketleri alıp tutmakta bulmuşlar.

Nick’in mutlulukla ilgili tespiti ile sizi baş başa bırakarak bu bölümü bitiriyorum: “Bizi uzun vadede mutsuz eden neredeyse her şeyin kısa vadede çok çekici geldiğini düşünüyorum. Sarhoş olmak, çok fazla tatlı yemek, pavyona gitmek ya da köşedeki dükkandan şekerleme almak. Çok heyecan verici, acele ile yapılan ve kısa zamanda ödül veren şeyler. Fakat sonunda uzun vadede hayatınızdan çalmış oluyorsunuz.”

Yüksek Performans Alışkanlıkları – Tom Gayner

Ünlü yatırımcının hiçbir zaman mükemmel olmak gibi bir derdi olmamış. İyi şeyler yapmaya devam etmiş, kimi zaman hızlı, kimi zaman yavaş ama her zaman doğru yönde gitmiş. Ne yaparsa yapsın radikal bir değişikle değil de istikrarlı ve yavaş yapmış. Hızlı değişikliklerin kök salmadığını ve çabuk terk edildiğini düşünmüş.

Bu yatırım felsefesine de yansımış. Kalıcı zaferlerinin sebebini küçük ama marjinal şekilde uzun sürede biriken avantajları olarak görüyor. Bunu James Clear’ın atomik alışkanlıklar isimli kitabında da görmüştük.

Yatırım sırrını ise şöyle özetleyebiliriz: Çok fazla borç kullanmadan sermayesine oranla yüksek getiri elde eden şirketleri buluyor. Yönetimin mutlaka yetenekli ve ahlaklı olması gerekiyor. Üçüncü olarak da yönetimin kârları ortalama üstü getiri ile yatırıma yönlendirmesini istiyor. Son olarak da hisseyi alırken makul bir para ödemek istiyor.

Aslında çoğu yatırımcının başarı formulü birbirine benzer. Bunu Warren Buffett’ta da görmüştük. İyi bir şirket, dürüst ve yetenekli bir yönetim ve ucuz fiyat. Başarının olay bu.

Bir diğer ortak nokta da hatalarının ölümcül olmaması. Ne kadar iyi olursanız olun, yatırım yaparken mutlaka hata yapacaksınız ve yatırım dünyası aynı hayat gibi ölümcül hataları kaldırmaz. İnsanoğlu aşırıya kaçmaya meyillidir ve aşırıya kaçtığında başı derde girerse, kurtulmak pek de mümkün olmayabilir.

Kitapta ünlü yatırımcının risk karşısında nasıl davranılması gerektiği üzerine bir öğüdü var. Benim çok hoşuma gitti. Bakalım beğenecek misiniz? Ünlü yatırımcı bir tehlike ya da risk ile karşılaşıldığında makul bir yoldan gidilmesini öğütlüyor. “Her şeyden korkan, kaçan ve direnmeyen bir insan korkağa dönüşür. Hiçbir şeyden korkmayan ve gördüğü her tehlikeye atılan bir adam ise ihtiyatsızlaşır” diye de ekliyor.

Çoğu yatırımcının aynı zamanda çok zeki olduğu da doğru ama Gayner’a sırrını sorduklarında zeka eksikliğini daha çok çalışarak, istikrar ve sebatla çözdüğünü söylüyor.

Şimdi de son yatırımcımıza geçelim.

Ahmak Olmayın – Charlie Munger

Kitabın sonuna favori yatırımcımı koymuş William Green.

Çağımızın gelmiş geçmiş en büyük düşünürlerinden, Berkshire Hathaway’in Başkan Yardımcısı Charlie Munger diyebiliriz.

Charlie’nin ana stratejisi herkes zeki olmaya çalışırken onun ahmak olmamaya çalışmasıdır. Ünlü yatırımcı başarının sırrını uzun yaşamak ve ahmak olmamak olarak özetliyor ve bunun düşünüldüğünden çok daha zor olduğunu da ekliyor. Bunun için de bizim de kullanabileceğimiz bir yol var. Çok kötü sonuçları olan bir olayı alıyor. Ona neyin yl açtığını buluyor ve onu yapmamak için önlem alıyor.

Bu arada bir daha hatırlatmakta fayda var. Hepimiz bir gün hayatta bazı kötü kararlar alacağız, önemli olan düştüğünde tekrar ayağa kalkabilmektir. bu yüzden yapılacak en kritik şey kendimizi ayağa kalkamayacak durumlara sokmamaktır.

İnsanın en önemli düşmanı kimdir biliyor musunuz? Kendisidir. Atinalı Hatip Demosthesenes’in çok güzel bir sözü var kitapta: “Kendini kandırmaktan daha kolay hiçbir şey yoktur. Bir insan ne dilerse, onun gerçek olduğunu düşünür.” Aynen Benjamin Graham’in dediği gibi: ” Yatırımcıların en büyük sorunu (ve baş düşmanı) kendisidir.”

Charlie Munger da acılardan uzak kalmamış ama kendini bir şekilde toplamayı başarmış. 9 yaşındaki ilk çocuğunu lösemiden kaybetmiş. Sokaklarda sessizce ağlamış. Tek gözü görmüyor ve cam bir göz kullanıyor. Daha sayamadığım birçok talihsizliğin üstesinden gelmeyi büyük bir bilgelikle başarıyor.

Yazıyı Charlie Munger’ın piyasa düşüşleri ile ilgili bir paragrafı ile bitireceğim: “1973-1974 krizinde yatırım ortaklığı %50 değer kaybediyor. Ünlü yatırımcı Berkshire Hathaway’in de 3 kere %50 üzeri değer kaybettiğini hatırlayor. “Eğer bu oyunu uzun süre oynayacaksanız ki bunu yapmanın yolu budur, %50’lik bir düşüşü fazla telaş yapmadan karşılayabilmelisiniz. Size dersim şu: Hayatınızı öyle bir düzenleyin ki %50’lik bir düşüşü lütuf ve kendine güven ile karşılayabilin. Ondan kaçınmaya çalışmayın çünkü illa gelecek. Doğrusu, eğer gelmezse, yeterince risk almadığınızı söyleyebilirim.”

Charlie Munger hakkında yazılmış kitaplar varken üç beş satır çok yetersiz kalıyor. İlerde mutlaka size daha yakından tanıtmak isterim.

Daha Zengin, Bilge ve Mutlu, son zamanlarda okumaktan en çok zevk aldığım yatırım kitabıydı. Umarım Türkçe’ye çevrilir ve herkes faydalanabilir.

Şimdilik benden bu kadar:)

Saygılar.