Peter Lynch Makaleleri Serisi:9 Uzun Vadeli Yatırım Örneği

Herkese selamlar.

Peter Lynch 25 yıl önceki köşe yazısında, Cedar Fair adında, Amerika’da eğlence parkları işleten bir şirketten bahsediyor. Bunu yaparken de uzun vadeli yatırımcılık nasıl olur, uzun vadeli yatırımcılar bir şirkette nelere dikkat etmelidir gibi aklımıza takılan birçok sorunun cevabını veriyor.

1995 yılında bu yazı yazılırken Cedar Point’in 3 tane eğlence parkı varmış. Şimdi ise Kanada dahil 11 eğlence parkı işletiyor.

1989’dan 1995’e kadar üç kere alım fırsatı veren şirket sonraki alım fırsatlarını da 2008-2009 Konut Kredisi krizinde ve son olarak da şu an içinde bulunduğumuz krizinde vermiş.

Kendime sormadan edemiyorum. Acaba Cedar Fair’in durumu gerçekten kötü mü? Yoksa alım fırsatı mı?

Neyse hadi biz çeviriye başlayalım. Acaba Peter Lynch’in üzerinde durduğu noktalara günümüze uyarlayarak biz de yıllarca büyüyen şirketleri bulabilecek miyiz?

Trene Atlayın

Yazan Peter Lynch

Yatırımın eğlenceli olmadığını kim söyledi? Bu şirketle birlikte hem muhteşem bir hisseye sahip oluyorsunuz hem de Raptor’u deneme sebebiniz oluyor.

Kendimize bazen hisse senetlerindeki fiyat hareketlerinin şirketin gelişimi ile uzaktan yakından alakası olmayabileceğini hatırlatmanın zamanı geldi. Buna iyi bir örnek de 65 milyon potansiyel yatırımcıya sürüş mesafesinde üç tane eğlence parkı (Sandusky Ohio’da Cedar Point, Minnepolis eteklerinde bulunan Erie Gölü kıyılarındaki Valleyfair, Allentown Pennsylvania’da yakınlarındaki Dorney Park &Wildwater Kingdom) bulunan Cedar Fair L.P.

Cedar Point’in tarihi 1870’e dayanıyor ve yedi Amerikan Başkan’ı tarafından da ziyaret edilmiş. Tarihi Yerler Ulusal Kayıtları listesinde bulunan ve işlevsel haldeki dünyanın en eski tahta hız trenine sahip. Ayrıca Lynch’in kolay takip edilebilir şirketler listesinin de en tepesinde yer alıyor.

Hikayesini anlamak için bir doktoralıya ya da mikroskopa ihtiyacınız yok. Çözmeniz gereken 14 farklı yöne giden 14 farklı şirket departmanı da yok. Bütün işletme 3 parka ve yıl boyunca açık oldukları 4 ayda kaç tane müşteri çekebildiklerine bağlı. Başarılı yatırımın en önemli malzemesi, hisse fiyatından başka şeylerini de takip edebileceğiniz şirketler bulmaktır.

Cedar Fair bilmeniz gereken her şeyi size, yıllık faaliyet raporunda ve Kasım’da hissedarlara yollanan üçüncü çeyrek faaliyet raporunda söyler. En son yolladıkları üçüncü çeyrek raporu muhteşemdi. 1994 yılında geçen senenin %9 üstünde ziyaretçi geldiğini yazıyordu (Disney ve diğer park işletmecileri geçen sene ziyaretçi sayısında düşüş yaşadılar). Gelirlerde, karda ve ziyaretçi başına harcamalarda artış vardı. Bilanço güçlüydü ve şirket 1995’te rekor kırarak 24 milyon dolarlık sermaye artışı bildirdi.

İyi haber duyuldu. Birkaç ay sonra parklar kapacak, hızlı trenler duracak ve 1995 yılında hisse senedini etkileyecek başka hiçbir şey olmayacak. Yine de hisse senedi düşüp çıkmaya devam edecek ve düşüşün bir nedeni olmadığını anlayan yatırımcılar bu avantajı kullanarak daha fazla hisse alacaklar.

Cedar Fair 1987’de halka arz edildiğinden beri böyle 4 şans ele geçti. Bunlardan ilki şirket hisse başı 10 dolardan işlem görmeye başladığında oldu. Piyasadaki Kara Pazartesi sırasında bir gecede 6 dolara indi. Şirket o sırada $1,05 nakit temettü veriyordu yani hisseyi 6 dolara alanlar için %18’lik muhteşem bir temettü verimi vardı. Kendinize şunu sormalısınız: Hissenin bu kadar ucuz olması için Cedar Fair’de yanlış giden bir şey mi var?

Kısa cevap hayır olur çünkü parklar kış dolayısıyla kapanmış durumda. O zamanlar en büyük korku ABD’nin derin bir durgunluğa gireceği ve Amerikan şirketleri için kıyametin yaşanacağıydı. Yani kendinize şunu sormalısınız: Cedar Fair durgunlukta ne yapar? Cevabı ise gayet rahatlatıcı. Geçmiş 20 yıl boyunca, iyi ve kötü zamanlarda şirketin gelirleri tek bir sekme olmadan her sene artmış. Bunun sebebi de yine Cedar Fair eğlence parklarına bir depo benzin mesafesinde olan 65 milyon insan: Cesar Point civarında 22 milyon, Valleyfair civarında 8 milyon, Dorney civarında da 35 milyon kişi. Para kısıtlı olduğunda, insanlar Disney World’e uçmak yerine Cedar Fair tatili yaparak çok daha az para harcayabilirler. Disney durgunluğa karşı çok daha kırılgan çünkü müşterilerinin çoğu parklarına ulaşmak için uzun mesafeler kat etmek zorunda.

Cedar Fair alımı için ikinci şansınızı da 1990 yılında Amerika, Körfez Savaşı için hazırlanırken yakalayabilirdiniz. O zamanlar $13’lık hisse $10.40’e düşmüştü. Bir kez daha sezon dışıydı yani şirkette bu düşüşü doğrulayacak bir şey yoktu. Yine kendinize şunu sormanız gerekiyordu: Saddam Hüseyin Cedar Point’e Scud füzesi fırlatmayı planlıyor mu?

Üçüncü şans da 1992’de Cedar Point Dorney Park’ı aldığında geldi. Bu anlaşmanın her şeyi iyi gözüküyordu, fakat yapıldıktan birkaç ay sonra, hisse fiyatı hala toparlanmamıştı. 20 dolar civarında takılmış halde size durumu analiz etmeniz ve Dorney’in Cedar Fair’in müşteri tabanını iki katına çıkartacak mükemmel bir yatırım olduğunu fark etmeniz için bolca zaman veriyordu.

Bu satın alma, Cedar Fair’in rüzgar enerjisi santrali, biyoteknoloji laboratuarı ya da anlaşılamayan başka bir şey alması benzemiyordu. Şirket eğlence parklarını işletmeyi biliyor. Şirketteki en üst düzey 20 kişi ortalama 20 yıldır burada çalışıyor. Diz çökmüş şirketleri ayağa kaldırıp, yenileyip, süsleyip, reklamını yapıp, yönetimi Cedar Fair yönetimine ekleyerek çalışan sayısını düşürebilirler. Aynı zamanda tüm eğlence parklarına aynı hızlı tren ve diğer eğlence aletlerini topluca alarak maliyetleri kısıyorlar.

Bu da bizi şirket rekor kar ve gelir elde ederken, nakit temettü artışını sürdürürken, 1993’teki tepesi olan 36.60 dolardan yaşadığı düşüş ile dördüncü alım fırsatına getiriyor. 1994’ün dördüncü çeyreğinde şirket $26.75 düştü ve bu yazıyı yazarken $29 altında, 10’dan daha az F/K’ya (fiyat kazanç oranı) işlem görüyordu.

Yine, parklar kapalıydı ve yine kendinize şunu sormalısınız: Wall Street bu sefer ne diye endişeleniyor? Benim tahminim Cedar Fair’in master limited ortaklık (MLP) statüsünü kaybetmesinden endişe duymaları. MLP’leri normal şirketlere göre büyük vergi avantajları vardır. Şirket temettü gibi çeyreksel kar dağıtımı yapar fakat bunlardan vergi ödemez. MLP statüsü Cedar Fair’in karını normal şirketlerde olduğundan %20-30 fazla olmasına sebep olur.

Hisse senedi piyasasında işlem gören 90 MLP’den Cedar Fair’in de dahil olduğu kabaca üç şirket bu statülerini 1998 yılında kaybedecekler. Bunlardan bazılarının çok küçük de olsa yeni kuraldan istisna tutulup vergi avantajlarını koruma ihtimalleri var. Buna ilişkin bir kanun Senato’ya sunuldu. Eğer Cedar Fair yeni kuraldan muaf tutulmazsa, şirket normal şirketler gibi vergilendirilecek.

Fakat S&P 500’deki hisse senetlerinin ortalama F/K’sının 15 olduğu düşünüldüğünde, Cedar Fair zaten %30 iskonto ile satılıyor. Bu açıdan baktığımızda şirket zaten 1998’de olacak olan ya da belki hiç olmayacak olan kâr düşüşü için şimdiden zarar görmüş. Sanki yatırımcılar 1998’e kadar olan vergisiz üç yılı görmezden gelerek şimdiden kesintiyi olmuş sayıyorlar. Bu arada, nakit temettüler her sene büyümeye devam ediyor. 1995’te beklenen temettü, güncel hisse fiyatına göre %8 temettü verimi ile $2.40-$2.45.

Cedar Fair’in MLP olmasından öte başka avantajları var ve bunlar yine raporları okuyanların görebileceği şeyler. Üç park 1994’te 5.9 milyon kişiyi cezbetti yani 65 milyonluk Pazar daha doyuma ulaşmadı. Cedar Point maço hızlı trenleri ile ünlü fakat çocuklar ve yaşlanan jenerasyon ve onların çocukları için daha nazik aletler de ekliyorlar.

Dahası, rakipler onları yerlerinden etmek için gelmiyorlar. Girişimciler soğuk iklime $500 milyon yatırımla eğlence parkı yapmak için sıraya girmiyor. Cedar Point yılın dört ayı açık kalarak hayatını sürdürebiliyor fakat bunun sebebi altyapının zaten orada olması. Sıfırdan başlayan biri bütün yıl boyunca bilet satabileceği daha sıcak bir yere gider. Orta Batı’da 20 yıldan beri yeni bir park inşa edilmedi.

Son olarak, şirket yeni aletler ekleyerek karını arttırabilir. Cedar Fair’in stratejisi de başından beri buydu. Cedar Point, aynı alanda 11 hızlı tren bulundurarak şimdiden Guinness Rekorlar Kitabı’na girdi ve Magnum XL-200 treni de Inside Track dergisi okuyucuları tarafından Dünya’daki en iyi hız treni seçildi. Fakat yönetim bununla yetinmiyor. Geçen sene, Cedar Point Raptor’u, dünyanın en hızlı, en dik, yüksek ters dönmüş hız trenini tanıttı. Her turda 6 defa ters dönüyor. Bu sene şirket su aletlerinin olduğu Soak City’nin kapasitesini ikiye katlıyor.

Cedar Point’te şu an bir günde binilemeyecek kadar çok su kaydırağı, hızlı tren ve daha birçok eğlence var. Bu da 200 yatak daha eklenmekte olan 300 yataklı otelde yoğunluk yaratıyor. Cedar Point’te işe yarayan şeyler diğer yerlerde de tekrarlanıyor. Dorney’de de Snake River Falls var ama ismi White Water Landing ve üç parkta da Berenstain Bear Country bulunuyor. Eğer Dorney’den bir büyüme atağı bekleniyorsa, bu büyüme Cedar Fair’in karının artışına beş on sene katkı yapacaktır. O noktada, Cedar Fair dördüncü parkı alıp büyüme oranını sürdürebilir. Ve her zaman daha büyük birinin gelip tüm işletmeyi satın alma şansı var. Bu aday Disney ya da TacoBell, Pizza Hut ve Kentucy Fried Chicken’ın ana şirketi PepsiCo olabilir. Eğlence parklarına sahip olduğunda Pepsi’nin satabileceği pizzaları, pepsileri, takoları, ve tavuk kanatlarını düşünün. İçeriye bir Pepsi kola şelalesi bile yerleştirebilir.

Sözün özü, Cedar Fair uzun vadeli yatırım için umduğunuz her şeye sahip: Altı yaşındaki bir çocuğun bile anlayacağı, rekabetin olmadığı sağlam, büyüyen bir iş modeli. Hisselerine 1987’den beri sahibim ve geçen sene biraz daha aldım.

Geçen on yıl boyunca, Cedar Fair parkını 40 milyon kişi ziyaret etti, kalabalığı gördüm ve yeni trenlerin çalışmasını izledim. Bu 40 milyon insanın kaçı her sene %8 ve üzeri nakit temettü veren ve hikayesi kolayca takip edilebilecek bu muhteşem şirket yerine evine gidip Uruguay Fonu, Bangladeş Fonu, Gelişen Ülke Alt Yapı Fırsat Fonu ya da Yüksek Getirili Ters Yüzen Hükümet Garantili Tahvil Fonu ya da hiç bilmediği bir biyoteknoloji fonu aldı.

İşte size hiçbir zaman tekrarlamaktan usanmadığım Peter Lynch 101 dersi: Hiçbir yatırımcı yüzlerce hisse senedinde uzman olamaz fakat kolay takip edilir dört beş hisse senedini takip edip durumu gözlemleyip fırsat çıkınca daha fazla hisse senedi almak mümkündür. Cedar Fair buna en büyük adaydır.

Cedar Fair hissedarı olmanın en büyük avantajı ise sahada gözlem yapabilmektir. 1991’de, eşim Carolyn ve en büyük kızım Mary ile Valleyfair’deki su kaydıraklarını detaylı şekilde inceledik. 1992’de, beşimiz Cedar Point’teki hız trenlerini denedik. 1993’te, Carolyn ve ortanca kızımız Annie ile birlikte Dorney’in tamamında inceleme yaptık. Hissenin sembolünün FUN olması boşuna değil.

Peter Lynch Investor’s Edge’de John Rothchild ile birlikte yazıyor. Fidelity Management ve Research’ün başkan yardımcısı ve Rothchild ile birlikte iki yatırım kitabının da yazarı. Son kitabı “Beating the Street” Simon & Schuster tarafından yayınlandı.