Warren Buffett’ın Yatırımla İlgili 101 Sözü

Warren Buffett çağımızın en önemli yatırımcılarından biri ve yatırımla ilgili söyledikleri her şey altın değerinde.

Hissedarlara yazdığı mektupları çevirirken çok şey öğrenmiştim daha öğrenmeye devam ediyorum.

Şimdi de daha öncekilerden daha kapsamlı bir şey yapıp 101 sözünü bir araya getireceğim ve bunlara kendi yorumlarımı ekleceğim.

Bu tecrübelerden bir kısmını yaşadık. Bir kısmını ise daha tecrübe edemedik. Onları da zamanla öğreniriz. Ama ucuz öğrenme başkasının tecrübelerini öğrenerek olur. 

Hadi şimdi Warren Buffett’ın yatırımla ilgili 101 ünlü sözüne yakından bakalım.

Hisse Senedi Alımı Üzerine

“Bir işletme satın alın, hisse senedi kiralamayın!”

“Bir işadamı olduğum için daha iyi bir yatırımcıyım, daha iyi bir yatırımcı olduğum için de daha iyi bir işadamıyım.”

“En iyi getirilerin elde edildiği şirketler genellikle bundan beş on yıl önce de aynı işi yapan şirketlerdir.” 

“Sadece uzun dönem kârlılık geçmişi olan ve pazarda hakim konumda olan şirketleri alın.” 

“İlk kural para kaybetmemektir. İkinci kural da birici kuralı unutmamaktır.” 

“Neden varlıklarınızı gerçekten çok sevdiğiniz işletmelere yatırmıyorsunuz? Mae West’in dediği gibi: İyi şeylerden çok fazla olması muhteşem olabilir.”

“Hisse senedi yatırımının en önemli unsurlarından biri de hissenin gerçek değerini belirlemek ve onu uygun ya da kelepir fiyat ödeyerek satın almaktır.” 

“Eğer bir işletme iyi gidiyorsa, hisse senedi eninde sonunda onu takip eder.” 

“Muhteşem bir şirketi makul bir fiyata almak, makul bir şirketi muhteşem bir fiyata almaktan çok daha iyidir.” 

“Çok borcu olan, özellikle uzun dönemli şirketlere yatırım yapmayı sevmem. Uzun dönemli borç faiz ödemeleri yüzünden kârı düşürür ve uzun dönemli gelirin tahmin edilmesini zorlaştırır.” 

“Kısa dönemli fırsatları çok borç almamak için reddeceğiz.” 

“Dibe vuran şirketler çok nadir olarak dipten döner.” 

Bu sözler ünlü yatırımcı Warren Buffett’ın hisse senetlerine bakış açısını özetliyor. Kendisi ne kadar hisse senetlerine yatırım yaparak servetini arttırdıysa da asıl varlığını çok fazla sermaye yatırımı gerektirmeyen işletmelerin tamamını almasına ve bunlardan gelen nakiti en iyi şekilde yeni yatırımlarda değerlendirmesine borçlu.

Bunu en güzel See’s Candy isimli şekerlemeci örneği gösteriyor. Warren Buffett şeker işletmesini aldıktan sonra düzenli elde ettiği geliri yatırımlarda kullanmış. Ucuzsa ya şirket almış ya da hisse senedi. En yüksek getiriyi de bu şekerci dükkanı zincirinden elde etmiş. Neredeyse hiç yatırım da yapmamış.

Aldığı hisse senetlerinin çoğunu da işletmeleri aldığı kriterlerle değerlendirmiş. Sonuç 40 yıldır elde duran Coca-Cola.

Eğer biz de yatırımlarımızda “kiralamak” yerine “satın alıp tutmayı” düşünebilirsek, yüksek getiri elde etme şansımızı arttırabiliriz.

Fakat tabii ki biliyoruz ki zaman sadece armutları olgunlaştırır. Her şey beklemekle güzelleşmez. Yatırım da aynı. İyi şirketleri seçim sabırla beklemek gerekir.

Buradaki son söz de dip avcılarına gelsin. Etrafta o kadar güzel şirket varken dibe vurmuş şirketlerle neden uğraşayım ki.

“Bir balonla daha karşılaşacağız. Fakat büyük ihtimalle diğerlerine benzemeyecek.”

Tarihte bir çok finansal balonla karşılaştık. Ünlü fizikçi Newton’un battığı Güney Çin Denizi Balonu, Hollandalıları asırlar önce batıran “Lale Çılgınlığı”, İngilizleri tarihten silecek olan “Hisse Senedi Çılgınlıkları”, Amerikalı ailelerin yüz yıllar önce tasarruflarını yerle bir eden “Demiryolu Balonu” ve 2008’de modern finansal sistemi neredeyse yıkacak olan “Konut Kredisi Balonu”. Bir de 2018 yılında karşılaştığımız “Çiftlik Bank Tosuncuk Balonu” var:)

Bu balonlar her ne sebepten olursa olsun insanların aç gözlülüğünden kaynaklanıyor. Ve, bir dahakinin hangi şekilde karşımıza çıkacağını bilmiyoruz. Ünlü yatırımcı Warren Buffett da ömründe defalarca gördüğü gibi yeni balonlarla karşılaşacağını biliyor (Allah uzun ömür versin:) ama nereden kaynaklanacağını o da kestiremiyor.

“Anlayamadığını bir işe kesinlikle yatırım yapmayın.”

“Yaptığınız işi, yatırımı ya da her neyse onu neden yaptığınızı açıklamalısınız. Eğer kağıda yazmaya gücünüz yoksa o zaman biraz daha düşünmelisiniz. Ve eğer buna akıllı bir cevap veremiyorsanız, onu yapmayın.” 

Warren Buffett’ın bir güvenlik çemberi var. Bu güvenlik çemberinin dışına hiç bir zaman çıkmıyor. Yüzlerde yatırım yapacak fırsatı olmasına rağmen ve kasasında da yüz milyar doları aşkın parası olmasına rağmen gerektiğinde yıllarca bekleyebiliyor.

Bu beklemesi ve güvenlik çemberinden çıkmaması ona Amazon, Microsoft, Apple gibi senetlere yatırım yapma fırsatını kaçırttırsa da yine de dünyanın en zengin insanlarından birini yarattığı için başarılı olduğunu söylenebilir.

Sonuçta Amazon batmayan kaçıncı e-ticaret sitesi, Netflix gibi kaç tane start-up battı. Sayısı bilinmiyor.

Tıpkı Peter Lynch’in dediği gibi “Alacağınız şirketin ne iş yaptığını küçük bir çocuğa beş dakika içinde anlamatabilmelisiniz. En önemlisi bunu siz anlayabilmelisiniz.

“Her zaman uzun vadeli yatırım yapın.”

“Yatırım doğru zamanda iyi şirketlere para yatırıp, şirketler iyi olduğu sürece onlarda kalmaktan ibarettir.”

“Hisse senedi piyasası sabırsızdan sabırlıya para aktaran bir mekanizmadır.”

“Yatırım gelecekte daha fazla para kazanmak için bu günkü tüketimden vazgeçmektir.” 

“Hisse senedi yatırımı her şutun gol olduğu bir maç değildir. Her topa vurmanıza gerek yoktur. Zamanınızı bekleyebilirsiniz.” 

“Favori tutma periyodumuz sonsuzdur.” 

“Yatırım gelecekte daha fazla para kazanmak için bu gün para yatırmaktır.” 

“İşletmeleri almayı severiz, fakat onları satmayı sevmeyiz.” 

“Hiperaktif bir hisse senedi piyasası cebinize dadanan bir kapkaççı gibidir.” 

Warren Buffett bileşik getirinin gücüne inananlardan. Sadece inanmakla kalmamış aynı zamanda bunu kanıtlamış da. Sonuçta dünyanın en zengin insanlarından biri olmasını yıllık yaklaşık %23’lük bileşik getiriye borçlu.

Ortağı Charlie Munger de bu şekilde zengin olmuş ve şöyle diyor. “Bir kar topu yapmalısınız ve onu olabildiğinde tepeden, mümkün olduğu kadar uzun süre yuvarlamalısınız.”

Ayrıca kısa zamanda çok para kazanmaya çalışmak insanları sermaye kaybı riskine maruz bırakabilir. Fakat çoğu insanın beklemeye tahammülü maalesef yok. Warren Buffett bunu kimse uzun vadede zengin olmak istemiyor diye özetiyor.

Bu daldan dala konma mevzusunu da daha önce “Küçük yatırımcı ceylan gibidir, sürekli zıplar.” isimli yazımda ele almıştım. Bireysel yatırımcının ortalama getiri tüm varlıkların uzun dönemli getirisinden düşüktü.

Peter Lynch de yaptığı araştırmada fonunun 13 yıllık getirisi ortalama %29 olmasına rağmen, yatırım yapan ortalama yatırımcının sadece %5 kazandığını bulmuştu. Bunun sebebi pahalıyken alıp ucuzken satmasıydı.

Uzun Dönemli Yatırım Üzerine

“Yeteneğiniz ve çabanız ne kadar çok olursa olsun bazı şeylerin olması zaman ister. Dokuz kadını hamile bırakarak 1 ayda çocuk sahibi olamazsınız.”

“Bir şeye 10 yıl boyunca sahip olduğunuzu düşündüğünüzde rahat hissetmiyorsanız, 10 dakika bile sahip olmaya uğraşmayın.” 

“Hisse senedinden para kazanmaya hiç çalışmadım. Hisseleri borsanın yarın kapatılacağı ve on sene açılmayacağı varsayımı ile yaparım.”

“Aynı anda yedi basamak atlamak için uğraşmam, her zaman atlayacak tek basamak ararım. “

“Aktif olduğumuzdan değil, haklı olduğumuzdan dolayı para kazanırız. Ne kadar bekleyeceğimize gelirsek, sonsuza kadar bekleyebiliriz.”

“Bizim yaklaşımımız değişim olduğunda değil de değişim olmadığında kâr etmek üzerinedir. Wringley sakızlarında beni cezbeden değişim olmamasıdır. İnternetteki gelişmeler sakız işini etkilemeyecek.”  

“Sadece piyasa 10 seneliğine kapandığında bile tutmaktan mutlu olacağınız hisse senetlerine yatırım yapın.” 

“Yatırımcı muhteşem şirketlerin küçük bir kısmını sanki tüm şirketin sahibiymiş gibi azimle tutmalıdır.” 

“Zaman iyi şirketlerin dostu, kötü şirketlerin düşmanıdır.” 

“İşletme fakülteleri her zaman karmaşık davranışları basit olanlara tercih eder. Fakat basit davranışlar her zaman daha etkilidir.” 

Ne kadar iyi bir yatırımcı olursanız olun bazı şeylerin olgunlaşması zaman ister. Hepimiz kısa yoldan, tasarruf etmeden zengin olmak istiyoruz. Fakat yatırım, özellikle güvenli yatırım uzun bir zaman istiyor.

Teorik olarak baktığımızda, uzun yıllar kâr artışı ortalaması %25 olan bir şirketin uzun dönemli getirisinin %25 olması beklenir. Fakat kim %100, %200 kazanmak varken uzun dönemli “görece” daha düşük getiriye tamah eder ki?

Oysa iyi şirketlerde beklemek, bekleyebilmek, en önemli yatırımcı yeteneğidir. Yoksa yatır Çiftlik Bank’a gelsin yumurtalar.

Sadece uzun vadede elde tutmak istediğiniz şeylere yatırım yapın. Böylece rahat edebilir ve bekleyebilirsiniz.

Krizlerde Yatırım Yapmak Üzerine

“Krizlerde nakitle cesaret birleşimi paha biçilemez.”

“Yatırım yaparken korku iklimi dostunuzdur, coşkulu bir dünya ise düşmanınız.”

“Fırsatlar çok seyrek karşınıza çıkar. Gökten altın yağdığında kovanızı doldurun, kaşığınızı değil.”

“Periyodik olarak endeks fonuna yatırım yaparak, hiçbir şey bilmeyen yatırımcı, bir çok profesyoneli yenebilir.”

Çoğu insan herkes ilgilenirken hisse senetleri ile ilgilenir. Fakat doğru zaman kimse yüzlerine bakmazkendir. Popüler olanı yapıp da iyi sonuçlar elde etmeyi beklemeyin.”

“Size zengin olmanın yolunu söyleyeceğim. Kapıları kapatın. Başkaları açgözlü iken korkak olun, başkaları korkarken de açgözlü olun.”

“Tuttuğunuz bir hisse senedinin %50 değer kaybetmesini panik olmadan izleyemiyorsanız, hisse senedi piyasasında olmamalısınız.” 

“Büyük yatırım fırsatları, muhteşem şirketler alışılmadık şartlarla karşılaşırken ve çok az ilgi görürken ortaya çıkar.” 

“Nakit tutmak bizi hiç bir zaman mutlu etmez. Fakat naktin Berkshire Hathaway’in cebini yakması, başkasının cebinde rahat uyumasından daha iyidir.” 

Şimdi bunu hepimiz yaşadık, yaşıyoruz. Kendinize sorun, endeks 120 iken mi alım yapmak daha kolaydı yoksa endeks 95 bin iken mi alım yapmak daha kolay geliyor. Bence 120 bin cevabı çoğumuz için doğrudur. Tabii ki kısa vadede nereye gider ne olur kimse bilemez.

2008 yılında herkes korkudan köşede beklerken ya da sığınaklara inmişken kaç kişi hisse senedi alabildi? Kaç tane blog temettü emekliliği ile ilgili yazı yazıyordu. Hiç… Warren Buffett ise o krizde 15 milyar dolar yatırım yaptı. Güven bunalımı sebebiyle batacak olan bir çok şirketi ayağa kaldırdı.

Tabii çoğu insan için kenarda nakit tutmak da büyük problem. Çünkü alternatif maliyeti büyük oluyor.

Warren Buffett’ın burada bakış açısını genişletmek gerekir. Ünlü yatırımcı hiçbir şey bilmeyen yatırımcılar için düşük maliyetli endeks fonu almalarını öğütlüyor. Bunun için de John C. Bogle’nin Vanguard S&P 500 düşük maliyetli yatırım fonunu öneriyor. Bununla uzun vadeli alıp beklenmesini uygun buluyor.

Bekleyemeyen ya da daha profesyonel yatırımcılar için ise yukarıdaki sözünü söylüyor. Krizlerde nakit bulundurmak ve cesur olmak paha biçilemez.

Herkesin bir mala çok para vermek istediği zaman ise bizim için uygun ortam olmaz. Bizim için uygun olan ortam herkesin, o mal kötü olduğundan değil ama korktuğu için istemediği ortamdır.

Fiyat Değer İlişkisi Üzerine

“İster çoraplardan, ister hisse senetlerinden söz ediyor olalım, kaliteli malı fiyatı düşmüşken almayı tercih ederim.”

“Fiyat ne ödediğinizdir, değerse ne aldığınız.”

“Bir nedenden dolayı insanlar fiyattaki değişmeden dolayı harekete geçerler, değerdeki değişmelerden değil. İşe yaramayan ise insanların anlamadıkları şekilde ya da sırf geçen hafta işe yaradı diye bir şeye yatırım yapmalarıdır. Dünyadaki en ahmakça hisse alım metodu yükseliyor diye bir senet almaktır.” 

“Üç aylık kârlılık projeksiyonlarına, yıllık faaliyet raporu öngörülerine, seneye ne kadar kâr edebileceğine, haftanın hangi gününde olduğumuza, fiyat momentumuna, araştırma firmalarının ne söylediklerine hacme ya başka bir şeye bakmıyor. Sadece bu şirket ne kadar eder? diye soruyor.”

“Çok ısınmış bir piyasada yatırım yapanlar şunu bilmelidir ki muhteşem bir şirketin bile ödedikleri fazla fiyata gelmesi yıllar alabilir.” 

Warren Buffett’ın en önemli kriterlerinden biri de kaliteli şirketleri ucuza satın almaya çalışmasıdır. Kaliteli şirket derken, çok az sermaye yatırımı ile çok fazla nakit üreten şirketlerden bahsediyoruz. Şirketin yöneticileri de dürüst ve yetenekli olmalı.

Bir malın ucuz olması ise ona olan talebin düşük olması ile mümkündür. Warren Buffett günümüz şartlarını ve kasasında 100 milyar dolar nakit tutmasını şöyle özetliyor: “Borç bulmanın bu kadar kolay ve ucuz olduğu yerde ucuz mal bulmak çok zor.”

Ayrıca ünlü yatırımcı iyi bir şirkete pahalıyken yapılacak iyi bir yatırımın bile yatırımcıya yıllar kaybettireceğini belirtiyor. (Burada dünyanın en değerli şirketi Apple’a yatırım yaparken neyi düşündü çok merak ediyorum.)

Bir şey satın aldığında ise ne kadar ödeyip karşılığında ne aldığına bakıyor. Bunu yaparken de güvenlik çemberinden çıkmıyor.

“Tarihten öğrendiğimiz insanların tarihten bir şey öğrenmediğidir.”

Eğer öğrenselerdi zaten aynı hataları tekrar tekrar yaparlar mıydı? Dünyadaki finansal balon tarihine bakın hep aynı hataları farklı şekillerde göreceksiniz.

Ya da pasif yatırımcılığın ve bileşik getirinin uzun vadede para kazanmak için en sağlam yol olduğunu bile bile niye insanlar daldan dala atlıyor.

Okumuyoruz ya da ders almıyoruz.

İyi Bir Yatırımcı Olmak İçin Gerekli Yetenekler

“”Yatırımcı olmak için roket bilimci olmanıza gerek yoktur. Yatırım 160 IQ’lunun 130 IQ’luyu yendiği bir oyun değildir.”

“Diğerlerinden daha akıllı olmamıza gerek yok. Diğerlerinden daha sabırlı olmalıyız.” 

Nasıl başarılı olduğu kendisine sorulduğunda Warren Buffett şöyle demiştir: “Her yıl yüzlerce faaliyet raporu okuruz.” 

“Olağandışı getiriler elde etmek için olağandışı şeyler yapmaya gerek yoktur.” 

“Ben Graham ve Philip Fisher okuyun, bol bol faaliyet raporlarına göz gezdirin. Fakat oralarda Yunan Harfleri ile yazılan formülleri uygulamaya çalışmayın.” 

Yatırım bir oyun değildir. Peter Lynch’in dediği gibi ilkokul matematiği de yeterlidir. S&P 500’ün 1926’dan 2016’ya kadarki 90 yıllık ortalama getirisi %9.8.

Yani hiç bir şey yapmayan, hiç bir şey bilmeyen bir insan bu yatırımdan çok büyük paralar kazanmıştır.

En önemli şey beklemektir. Bekleyebilmek… Yabancılar buna ertelenmiş zevk genine sahip olmak diyorlar. Biz ise nefsine hakim olmak diyoruz. Evet, yatırımcılık nefsine hakim olabilenin kazandığı bir yarıştır.

Aynı Pascal’ın dediği gibi: “İnsan oğlunun başına gelen tüm dertler bir odada sessizce tek başına oturamamasından kaynaklanır.”

Geleceğin Tahmin Edilmesi İle İlgili Sözleri

“Uzun zamandır bir hisse senedinin değerini tahmin etmeye çalışanların sadece falcıları daha iyi gösterdiklerini düşünüyoruz.”

“Endeksin nereye gideceğine dair tahminler size hisse senetlerinin yönüne dair hiç bir şey söylemez. Yine de bir ton insan bunlarla uğraşır.” 

“Hisse senedi piyasasının, ekonominin, faizlerin ya da seçimlerim ne olacağını tahmin etmeye çalışmayı bırakın.” 

“İnsanların aç gözlü, ahmak ya da korkak olacağı kesindir. Kesin olmayan bunların sırasıdır.” 

“Herkes uyurken kendinizi tek gözünüz açık koruyamazsınız.” 

Warren Buffett’ın kısa vadede ne olacağına dair hiç bir yorumunu bulamazsınız. Yorumlarının hepsi uzun vadelidir. Çünkü bilir ki kısa vadede olabilecekler çok fazla kontrol edilmesi mümkün olmayan bir çok değişkene sahiptir.

Uzun vadede ise herşey rayına oturur. Bileşik getirinin gücü çalışır. Yönetim kendini kanıtlar, şirket ise “ekonomik hendeğini” sağlamlaştırarak rakiplerine karşı üstünlüğü pekiştirir.

Kısa dönemde hisse şu kadar olacak bu kadar olacak diyen kaç kişinin tahmini doğru çıktı? Çoğu zaman hiç…

Onun yerine insanlar beklemeyi öğrenmelidir. Sessizce bir odada oturup beklemeyi. Ama onun yerine sürekli olarak kendilerini tahmin yapmak zorunda hissederler. Kısa vadede, emek sarfetmeden elde edilen kârlar çok caziptir.

“Düzgün çalışan” bir piyasada ise hisse senetlerinin ortalama getirisi ülkenin büyüme oranı ve enflasyon oranının toplamına eşittir. Çok da tahmin etmeye gerek yok yani:)

“Birilerinin gölgede oturmasının sebebi uzun süre önce birilerinin ağaç dikmesidir.”

Kaçımızın yaramaz amcası dedemizin arazilerini kumarda yemiştir, kaçımızın ailesinin eskiden yatları katları vardır. Ah ulen X senedini yıllar önce alsaymışım şu an zengin olurum diyen kaç kişi var.

Hisse senedi alırsanız, bir şirkete ortak olursunuz. Aynı zamanda bu varlık siz öldükten sonra da mirasçılarınıza kalır. Bu yüzden aldığımız her senet bizden sonrakiler için de bir hediyedir. Bunu bilerek yatırım ve tasarruf yapmalıyız.

Haylaz amcalardan değil de tutumlu büyüklerden olalım. Belki rahat yaşar ve ileride de dua alırız.

Hayat Üzerine

“Hayatımı çok seviyorum. Onu istediğimi yapabileceğim şekilde ayarladım.”

“Sevdiğiniz işi yapmayı aramaktan asla vazgeçmeyin. Çok zengin olsanız bile yapacağınız bir işi bulmaya çalışın. Ücretini ise unutun. Sevdiğiniz işi sevdiğiniz kişilerle yaptığınızda bundan daha iyi bir şey yoktur.” 

“Sizden daha iyi kişilerle takılmaya çalışın. İş arkadaşlarınızı davranışları sizden daha iyi olanlardan seçin, böylece o yöne doğru gidersiniz.” 

“Hayatımı kazandığım para ile ölçmem. Diğerleri yapabilir ama ben kesinlikle bunu yapmam. “

“Para daha ilginç ortamlarda bulunmanızı sağlayabilir. Fakat kaç insanın sizi sevdiğini ya da ne kadar sağlıklı olduğunuzu etkilemez.” 

Warren Buffett sevdiği işi yapan nadir insanlardan. Onun için de hayatının her anından zevk alıyor ve çok da başarılı. Bir de çok parası var tabii:)

Fakat hepimizin böyle bir şansı olmadı. Kendi hatalarımızdan kaynaklanan sebeplerle ya da dış etkenlerle çoğumuz sevmediğimiz işlerde çalışmak zorunda kalabiliyoruz. Hem verimsiz oluyoruz hem de çok kıymetli zamanımızı harcıyoruz.

Aksi ise her zaman elimizde.Bu modern kölelikten kurtulmanın yolu tasarruf edip iyi yatırım yapmaktan geçiyor. İşte o zaman sevdiğimiz işi yapabiliriz ve belki de işe dans ederek gideriz.

Paranızla sadece kendi paramızla yapacağımız şeyleri yaparız.”

“Berkshire’ı her zaman bol nakit ile işleteceğime yemin ettim. Biraz ekstra getiri için bir gecelik uykumu bile feda etmem.”

Bunu Warren Buffett’ın Berkshire Hathaway hissedarlarına yazdığı mektupların neredeyse hepsinde görmek mümkün.

Warren Buffett yatırım şirketinin kontrolünü elinde tuttuğu için şirkette istediği her şeyi yapabilir. Fakat yatırımcılara her zaman servetinin büyük bir kısmının şirkette olduğundan ve kendi parasını nasıl yönetiyorsa, onların parasını da aynı şekilde yöneteceğinden bahseder.

Ülkemiz borsası patronlarının Warren Buffett’tan öğreneceği çok şey var. Belki de borsamız bunun için gelişemiyor.

Ayrıca Berkshire Hathaway’de her zaman bol nakit olur. Bunun sebebi de fırsatları değerlendirmek ve olası krizler için nakit tutmaktır. Bu nakit sadece şirket ya da hisse satın almakta değil sigorta şirketlerinin ihtiyaçları için de kullanılır.

“Hiç bir zaman iyi fiyata satabileceğinize güvenmeyin. Öyle bir fiyattan alın ki ortalama bir satış fiyatı bile iyi kâr getirsin.” 

“Bilge adamın başta yapacağını aptal adam en son yapmaya çalışır.” 

Mal alıştan kazanır derler. Hisse senedi yatırımı da böyledir işte. Eğer spekülasyon yapıyorsanız, alış fiyatınız çok önemlidir. Asla pahalıya mal almayın. Çünkü ona sizin ödediğinizden daha fazla para verecek kimseyi bulamayabilirsiniz.

Kitleler ise baştan alırken değil de satarken kazanacağını düşünür.

“Alışkanlık zinciri kırılamayacak kadar güçlü olmadan önce fark edilmeyecek kadar hafiftir.” 

İster iyi olsun ister kötü, alışkanlıklar bir günde kazanılmaz. Fakat kazanıldıktan sonra bırakması çok zordur. İyi yatırımcılık da böyledir. Bir günde iyi yatırımcı olamazsınız, sabrınız yoksa onu elde etmek aylar alabilir.

Fakat bir kez elde ettiniz mi bırakması çok zordur. Yararlı alışkanlıklar edinmeye bakalım. Sonra da fırsatların önümüze çıkmasını bekleyelim.

“İyi bir yönetim kötü temelleri olan bir işletmeyi devraldığında genelde kötü temelli işletme galip gelir.” 

Warren Buffett bu cümleyi sürekli tekrarlar. Özellikle de kötü durumda olan tekstil işletmesine para yatırmasını, berbat durumdaki havayolu işletmelerinde batan paraları örnek gösterir.

Rüzgara karşı tükürürseniz üstünüz kirlenir.

“Bir aptalın bile yönetebileceği muhteşem işletmelerin hisselerini almaya çalışırım. Çünkü eninde sonunda onu bir aptal yönetecektir.”

Warren Buffett’ın en sevdiğim sözlerinden bir de bu. Şöyle bir bakın etrafınıza kaç şirketin kötü yöneticiler tarafından yönetildiğini görünce çok şaşıracaksınız:)

“Emtia benzeri iş yapıyorsanız, en ahmak rakibinizden ayrılmak çok zordur.” 

Herkes aynı malı satıyorsa maliyeti en düşük olan kazanır.

“Sadece hisselerini kısa süre sonra satacak olanlar fiyat yükselişlerinden mutlu olmalı. Uzun dönemli alıcılar her zaman düşük fiyatları tercih etmeli.”

Warren Buffett’ın ünlü hamburger örneğinin değişik bir versiyonu. Sürekli hamburger yiyen ve yiyecek olan bir insan hamburger fiyatının artışından rahatsız olmalı, düşüşünden değil.

Ama insan psikolojisi öyle bir noktaya geliyor ki düşüşlerde üzülen insanlar çıkışlarda seviniyorlar.

Çeşitlendirme Üzerine

“Çeşitlendirme cahilliğe karşı bir korumadır. Eğer ne yaptığınızı biliyorsanız çok bir şey ifade etmez.” 

“Geniş çaplı çeşitlendirme sadece yatırımcılar ne yaptığını bilmiyorsa gereklidir.”

“Risk ne yaptığınızı bilmediğinizden ortaya çıkar.” 

“Risk elde tutulan bir kaç varlığa odaklanılarak büyük oranda düşürülebilir.”

“Çeşitlendirme belki serveti koruyabilir fakat yoğunlaşma servet yaratır.”

Hiç bir şey yapmayı bilmeyen yatırımcılar çeşitlendirme yapmalıdır. Fakat ne yaptığınızı biliyorsanız buna gerek yoktur. Fazla ve gereksiz çeşitlendirme değer kayıplarına neden olabilir.

“Diğer insanlar size katılıyor diye haklı ya da haksız olmazsınız. Haklısınızdır çünkü doğrularınız ya da mantığınız haklıdır ve bu sizi doğru çıkaracak tek şeydir. Ve bunlar doğruysa, diğerlerinin ne söylediği çok da önemli değildir.”

“Kamuoyu anketi düşüncenin ikâmesi değildir.”  

Sürüye uyarsanız onlardan farklı bir sonuç elde edemezsiniz. Ayrıca sırf herkes bir fikre katılıyor diye o fikir doğru olmak zorunda değildir. Bazen çoğunluk tüm aptalların aynı yerde toplanması demektir.
Bu yüzden kendi doğrularınıza ve mantığınıza güvenmelisiniz. Başkalarının söylediklerine değil.

“Kendinizi bir çukurda bulursanız yapmanız gereken şey kazmayı bırakmaktır.” 

Hepimiz hata yaparız. Hatasız insan olmaz ve ne kadar çok denerseniz, risk alırsanız o kadar çok hata yaparsınız. Fakat bize para ve zaman kaybettiren hata yapmaktan ziyade yapılan hatada ısrar etmektir.

“Para herşey değildir. Bu saçmalığı söylemeden önce çok para kazanmayı unutmayın.” 

Evet para herşey değildir. Ama bir çok şeyi yapmayı mümkün kılar.

Piyasa Dalgalanmaları Üzerine

“Dalgalanma risk demek değildir. Böyle düşünenler çok para kaybedeceklerdir.”

“Piyasa dalgalanmalarına dostunuz olarak bakın, düşmanınız olarak değil. Ahmaklığa katılmak yerine ondan faydalanın.”

“Sadece dalgalar çekilince kimin çıplak yüzdüğü anlaşılır.”

“Hisse senedi piyasasında her şey olabilir ve siz de pozisyonunuzu en olağanüstü durum olduğunda bile ertesi gün piyasada olabilecek şekilde ayarlamalısınız.” 

Hisse senetleri kısa vadede tahvillerden daha çok dalgalanır. Fakat uzun vadede getirileri tahvillerden daha iyidir. S&P 500 90 yıllık “reel” getirisi %7 iken şirket tahvillerinin reel getirisi %3.2 olmuştur. Fakat kısa dönemli fiyat dalgalanmalarına bakıldığında hisse senetleri daha çok dalgalanır.  Fakat bu dalgalanmayı risk olarak algılayıp ondan kaçınanlar düşük getiri elde ederek en büyük riske maruz kalırlar.

Bir de meşhur “Beta” olayı var. Warren Buffett onun risk olarak algılanmasına da karşı.

“Hayır diyene kadar hayatınızın kontrolünü ele alamazsınız. Hayat gündeminizin başkaları tarafından belirlenmesine izin veremezsiniz.” 

Hayır demek hayattaki en zor şey derler. Doğrudur da. Fakat sürekli evet diyen ve boyun eğen insanlar bir süre sonra farketmeden köle olurlar. Aslında özgürlük hayır demekle başlar.

“İş dünyasıda dikiz aynası her zaman ön camdan daha berraktır.” 

“Bu günün yatırımcısı dünün büyümesinden kâr edemez.” 

Geçmişe baktığınızda zengin olmak ne kadar kolay değil mi? 1000 lot şundan alsam zengindim, 10.000 TL’lik X hisse senedi alsaydım şu anda 1 milyon liram vardı. Fakat o kadar kolay değil maalesef. Gelecek her zaman puslu ve öngörülemez. Geçmiş ise kristal kadar berrak.

“Wall Street Rolls-Royce’a binenlerin metroya binenlerden tavsiye aldıkları tek yerdir.”

Bu söz Warren Buffett’ın en sevdiğim sözlerinden biri. Bir etrafınıza bakın siz de anlayacaksınız:)

“Alış sebeplerimi bir kağıda yazmadan hiç bir şey satın almam. Yanılıyor olabilirim ama bunun sebebini biliyor olurum. Bu gün 32 milyar dolarlık Coca-Cola hissesi alıyorum çünkü… Bu soruya cevap veremiyorsanız, bunu almamalısınız. Bu soruya cevap verebiliyorsanız ve bunu bir kaç kez yaptıysanız, çok para kazanırsınız.

Bunu hiç düşünmemiştim. Belki benim de uygulamam lazım. Hem böylece ani karar vermek zorunda kalmam. Denemeye değer değil mi?

“Yirmili yaşlarda ne yaptığımı çok iyi biliyorum. Çok kitap okudum ve bu konuda öğrenmem gereken herşeyi öğrenmeye çalıştım.” 

“Çok kitap okuyun (hissenin değerini belirlemek üzerine).”

Geç kalmışız galiba ama en azından doğru yoldayız diyelim. Okumaya ve öğrenmeye devam edelim.

“Her zaman zengin olacağımı biliyordum. Bir an olsun bile şüpheye düşmedim.”

Ben düştüm. Hatta 28 yaşında borsadan zengin olamayacağımı anlayınca hayal kırıklığına uğramıştım. Sonra yeniden başladım. Şimdi umudum var:) Uzun vadede tabii.

“Eğer yaptığınız ilk yatırımda başarılı olduysanız bu işi bırakın.” 

Yatırımcı olarak para kazanmak çok kolay bir iş değil. Çok tecrübe gerektiriyor. Tabii tecrübe de yediğimiz kazıkların toplamından oluşuyor.

“Bitcoin muhtemelen bir fare zehridir.” 

“Kripto paraların sonu kötü olacak.”

Ünlü yatırımcı bunu sık sık tekrarlıyor. Tıpkı altın gibi  bir şey üretmeyen varlıklara yatırım yapmıyor. Çünkü bu şeylerden para kazanmak için mutlaka başka birinin ödediğinizden daha fazla para ödemesi gerekir.

“Hayatta başarılı olmak için çok az şeyi doğru yapmanız gerekir.  Çok fazla yanlış yapmadığınız sürece…”

“Birisi bir zamanlar işe alım yaparken üç şeye dikkat ettiğini söylemişti: namus, zeka ve enerji. Eğer ilkine sahip değilseniz diğer ikisi sizi öldürür. Bunun hakkında bir düşünün, bu doğru… Eğer namussuz birini işe alırsanız onun aptal ya da tembel olmasını istersiniz.”

“Kişileri ve ulusları boğan borcun miktarı değildir. Borcun gelire göre sürekli artması problem yaratır.”

“Ün kazanmak 20 yıl, onu mahvetmek ise 5 dakika sürer. Eğer bunu bilirseniz bir çok şeyi farklı yaparsınız.” 

Warren Buffett’ın 101 sözünü sizinle paylaşmaya çalıştım. Arada kendi yorumlarımı da kattım. Umarım faydalı olur. Saygılar.

Saygılar.

Not: Warren Buffett hakkında daha çok bilgi edinmek isterseniz hissedarlara yazdığı mektupların hepsini okumanızı tavsiye ederim. Okuduğunuzda çok şeyin değiştiğini fark edeceksiniz.

18 Yorum

  1. Umur demiş ki:

    Bir cirpida okudum. Cok emek harcanmis guzel bir yazi, elinize saglik.

    Haziran 16, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Umur Bey,

      Çok teşekkür ederim. Bundan sonra daha uzun yazmaya çalışacağım. Eğer fırsat bulabilirsem tabii.

      Saygılar.

      Haziran 16, 2018
  2. Hulusi C. demiş ki:

    Bayram şekeri tadında çok güzel bir derleme olmuş. Yılların tecrübelerinden süzülüp önümüze konmuş her biri çok önemli tavsiyeler. Emeklerinize sağlık Yiğit Bey.

    Haziran 17, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Hulusi Bey,

      Neredeyse tüm önemli sözleri koymuş oldum. Umarım faydalı olur.

      Saygılar.

      Haziran 17, 2018
  3. Tutumlu demiş ki:

    Tekrar elinize sağlık kafamdaki resimler daha da netleşti..Yıllardır Ara sıra fikir tazeleyip kendime hatırlatma amacı ile açıp waren amcanın yazılarını okurum.İyi bayramlar.

    Haziran 17, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Tutumlu,

      Warren Buffett’ı herkesin okuması lazım. O zaman daha kaliteli yatırımlar yapmanın önünü açmış oluruz.

      Saygılar.

      Haziran 17, 2018
  4. Ömer demiş ki:

    Kesinlikle favorilerde olması ve her ay okunması gereken müthiş bir yazı olmuş. Bu derleme ve açıklamalar için çok teşekkür ederim

    Haziran 18, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Ömer Bey,

      Desteğiniz için çok teşekkür ederim. Mutlaka arada bakmak lazım haklısınız. Warren Buffett’ın tecrübelerinden öğreneceğimiz çok şey var.

      Saygılar.

      Haziran 18, 2018
  5. Burak demiş ki:

    Emeginize saglik gercektende her cumlenin arka plani dop dolu muthis bir ozetleme olmus cok saolun

    Haziran 19, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Burak Bey,

      Çok teşekkür ederim. Umarım faydalı olur herkese.

      Saygılar.

      Haziran 19, 2018
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Okuduğunuz için ben teşekkür ederim Sayın Küçük Yatırımcı:)

      Haziran 23, 2018
  6. erkan demiş ki:

    Elinize sağlık bende çok beğendim. Hemen Buffet’in mektuplarını okumakla başlıyorum işe.

    Haziran 23, 2018
    Yanıtla
  7. Osman YAVUZ demiş ki:

    mükemmel çalışma tebrik ederim..

    Ocak 30, 2021
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Beğendinize sevindim Osman Bey. Desteğiniz için çok teşekkür ederim.

      Ocak 30, 2021

erkan için bir cevap yazınCevabı iptal et

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.