Herkese selamlar.
Son zamanlarda bana çok fazla “Niye yurtdışında (genellikle ABD’de) yatırım yapmıyorsun?” soruları geliyor.
Önce şu tespiti yapalım: TL’nin son yıllarda aşırı değer kaybetmesi, para ve maliye politikasında yaşanan öngörülemez değişikliklerin yarattığı sistemsel şoklar ile insanların hem TL’ye hem de borsaya olan güvenleri zedelenmiş durumda. Bu yüzden bu tür soruların çoğalması doğal.
Sonuçta insan geleceğe güvenle bir şeyler bırakmak istiyor. Aynı mezarını görkemli bir piramit şeklinde yaptıran bir firavun ya da basitçe çocuklarına gözü arkada kalmayacak şekilde bir varlık bırakmak isteyen bir anne-baba gibi. Yani hepimiz aslında çalışmalarımız boşa gitmesin istiyoruz.
Bu yüzden de güvenli bir yatırım arıyoruz.
Geleneksel usulde yatırım yapan insanlar altın ya da döviz alıp köşeye atarken, bazıları da oturacağı evi alma derdinde oluyor.
Biraz ucundan borsaya bulaşmış ve zehri almış olanlar ise hem borsanın tadını aldıklarından hem de potansiyelini bildiklerinden daha sakin olan yurtdışı borsalarda yatırım yapma arayışına giriyorlar.
Paranın tadını aldıktan sonra borsadan çekilebileceğini düşünmek, aptallıktır. Borsanın büyülü çevresine bir kez giren kişi, bu ebedi tahrike kapılmış, anahtarı okyanusun dibinde olan ve parmaklıkları hiçbir zaman aralanmayan hücreye girmiş demektir.
Karışıklığın Karmaşası 1688
Hoş, doğası gereği bütün borsalar oynaktır. Çünkü için işinde insan ve insan psikoloji bulunur. ABD borsasının da %50’ye yakın değer kaybettiği zamanlar da az değildir ama 100 yıllık ya da 10 yıllık nereden bakarsanız bakın bir yükseliş görürsünüz. Hem de 2008’den beri yurt dışında yaşanan boğa piyasası hem de doğal olarak karşılaştırdığımız Türk borsasında yaşananlar ve öngörülemezlik insanları o oynaklıkları bile hoş görmeye itiyor. Buradan da kaçmaya. Aynı buradaki işini bırakıp göçmeye çalışan insanlar gibi…
Peki ben neden yurt dışında yatırım yapmıyorum ya da yapamıyorum.
Hadi başlayalım.
1) Tasarruf Oranlarım Çok Düşük
2017 yılında yatırıma başladığımda 9.000 TL gibi param vardı. Sonra da maaşımdan ufak ufak tutarlarla yatırım yapmaya devam ettim ve buralara kadar geldim.
200-300 TL gibi tutarlarla ülkemizdeki borsadan az da olsa hisse senedi alabiliyorum. Fakat mesela 500 TL’yi dolara çevirdiğimde çok az bir tutar yapıyor. 60 -70 dolarla yurtdışında hisse almaya kalksam bunu başaramam.
Eğer dolarla kazansaydım ve tasarruf etme gücüm yüksek olsaydı yurtdışı yatırımı tabii ki değerlendirirdim.
2) Düşük Alımlar İçin Komisyon Oranları ve Vergiler Çok Yüksek
Aracı kurumların çoğu 25 dolar gibi minimum komisyon oranları ile çalışıyorlar. Zaten her ay 100-200 dolarlık yatırım yapacağım. Bu yüzden 25 dolarını doğrudan komisyona vermek çok akıl kârı değil.
Düşük komisyon oranlı yurtdışı siteler de var. Buralarda da vergi ve miras gibi sorunları çözemiyorum.
3) Buradaki Şirketleri Daha İyi Tanıyorum
Peter Lynch çok sık olarak: “Avantajınızı kullanın” der. Avantaj derken bireysel yatırımcılar olarak alışveriş yaptığımız, çalıştığımız ya da ailemizin sevdiği yerlerdeki fırsatları değerlendirmemizden bahseder.
Bazen kurumsal yatırımcılardan çok daha avantajlı olmamı sağlayan bu durumu ülkemde kullanabilirim ama yurtdışında, olmadığım bir yerde yapamam.
O zamanlar farkına varmadığım ama 2007 yılında bana çok pahalıya mal olan bir şeyden bahsetmek istiyorum size.
2007’de İzmir’de üniversite 3. sınıftayım (İzmir’i ve Beyaz Fırın’daki küçük pizzaları hala özlüyorum). Ev arkadaşım sürekli BIM diye bir marketten alışveriş yapardı. O kadar fanatik bir hale gelmiştiki, onun peyniri, onun yoğurdu, onun makarnası derken ev BIM ürünleri ile dolmuştu. O zamanlar yoğun olarak tükettiğim şeyler makarna ve hazır çorba olduğu için bu değişimin farkına pek varamamıştım.
Eğer Peter Lynch’in kitaplarını o zaman okusaymışım ve İngiltere’ye, Almanya’daki Aldi’nin yaptıklarından haberim olsaymış BIM’i belki de o zaman kaçırmayacak ve elimde sıkı sıkıya tutacakmışım. Ama kaçırdım.
Bundan bir kaç sene önce de bir restoran halka açıldı. baktım ne yayılabiliyorlar ne de ürünlerini tüketiyorum. Hiç o işlere girmedim.
O hisse de bir arpa boyu yol gidemedi.
Peter Lynch’in üstteki yazısının Twitter yorumlarında da arkadaşlarımız bir ton böyle örnek verdiler. Daha da çoğaltmak mümkün.
Ama kısaca gözümüzün önünde çok fazla olay oluyor ve biraz etrafa bakarak bunları yakalayabiliriz. Bunu Amerika’da yapamam.
4) Portföy Yurtdışı Çeşitlendirme Yapmak İçin Çok Düşük
Blogun sıkı takipçileri biliyorlardır. Elimde yaklaşık 5.000 dolarlık Eurobond tutuyordum ama bunları yaklaşık 1 sene önce bozdurdum. Hatta vergisinin son taksidini de geçenlerde ödedim. Bozma sebebim portföyün küçük olması ve çok fazla çeşitlendirme yapmama kararımdı.
Yeni planıma göre portföy 500.000’i geçtiğinde ufak ufak (şartlar da uygun olursa) sadece faizini almak için Eurobond biriktirmeye başlarım.
1.000.000 sınırını geçtikten sonra da yurtdışı borsalarda “Dividend Aristocrats” ve “Dividend Kings” hisselerine yatırım yapmayı düşünüyorum. Bunlar sırasıyla temettüsünü ard arda 25 sene ve 50 sene arttırmış şirketler oluyor. Başka kısa dönemli fırsatlar olursa da değerlendirmek konusunda geri durmam. Fırsat derken neden bahsettiğimi biraz açayım.
Mesela Peter Lynch’in makalelerini çevirirken “Trene Atlayın” isimli makalesine sıra gelmişti. Yazıda ABD’de Cedar Fair isminde bir eğlence parkı şirketinden bahsediyor ve ne zaman alınması gerektiğini söylüyordu. Günümüzde covidin dibindeki ortamı aklınızın bir köşesinde tutup okursanız ne dediğimi daha iyi anlayacaksınız.
Makalede Peter Lynch’in bahsettiği zamanlar da şirketin fiyatının acayip düştüğü Körfez savaşı yılları falan. Baktım salgının en yoğun olduğu zamanlardayız. Şirket yine acayip değer kaybetmiş. 23 dolar civarına düşmüştü ve Peter Lynch’in bahsettiği alım kriterlerine uyuyordu. Tabii bütün portföyü bozup dolara geçip almadım. Şimdi ise 45 dolar olmuş.
Aynı şeyi pandemi de aşırı düşen ExxonMobil’de de yaşamıştım. Onu da 35 dolardan fark edip sermaye yetersizliğinden kaçırmıştım. Belki o fırsatları da o zaman sermayem daha iyi olduğunda değerlendirebilirim.
Tabii bir daha böyle bir şansla (tesadüfle) ne zaman karşılaşırım bilmiyorum.
5) Yüksek Vergi Ödemem Gerekiyor
Bildiğiniz gibi yurt içindeki hisse senedi alım satım işlemlerimizden elde ettiğimiz kârlardan vergi ödemiyoruz. Sadece aldığımız temettülerden istisnaları da olmak üzere %15 stopaj kesiliyor.
Yurtdışında ise hem ABD’de yaptığım alım satımlardan vergi ödemek zorunda kalacağım hem de ülkemde vergi ödeyeceğim.
Yurtdışında yatırım yapmamamın son nedeni de vergisel konular.
Toparlarsam
Neden yurt dışına yatırım yapmadığım sorusu ile çok sık karşılaşmaya başladım. Artık biri sorduğunda bu soruyu paylaşabilirim:)
Size bunu beş nedenle açıklamaya çalıştım.
Sizin yurtdışına yatırım yapma ya da yapmama nedenleriniz neler?
Biraz da sizden dinleyelim.
Saygılar.
Yurtdışındaki hisselere yatırım yapan fonları incelediniz mi? Bence vakit ayırmalısınız. Tefas’tan bakabilirsiniz. Bol kazançlar.
Selamlar Osman Bey,
Fonlara bakmamıştım komisyon oranlarından çekindiğim için.
Müsait bir zamanda onlara da bakarım tabii.
Saygılar.
Yatırım fonlarının (Tefas’da işlem gören, herhangi bir yatırım hesabından alınıp/satılabilen fonlar) alım/satımında komisyon masrafı yok. Bu yüzden yatırım şirketlerinin çoğu mobil uygulamalarında fon alış/satış menüsüne yer vermez. Web sitelerinde yer verirler, o da kolay ulaşılmayan bir sekmededir. Fonun niteliğine göre elde edilen kârdan stopaj kesintisi olabiliyor satışta. Bol kazançlar.
Yurt dışından hisse alıp satmak evet biraz karmaşık. Hem dövize çevirdiğimizde, hem de Türkiye den işlem yapıldığını düşünürsek komisyonlar bile karmaşık. Ancak yine de isteyenler için elektrikli araçlar, alternatif enerji, tarım gibi çeşitli temalarda ve çeşitli alanlarda yurtdışı hisselerine yatırım yapmanın en kolay yolu yabancı hisse senedine yatırım yapan yabancı hisse senedi fonlarını kullanmak. Böylece hem döviz hem de hisse getirilerinden faydalanılabilir diye düşünüyorum.
Yazı için çok teşekkürler, emeğinize sağlık
Ben teşekkür ederim Mustafa Bey, önerileri mutlaka değerlendireceğim.
Okuyanlar için de güzel bir alternatif olacak yorumunuz.
Saygılar.
Öncelikle yazınız için teşekkürler, uzun zamandır yazılarınızı okurken size sorduğum soru üzerine olmuş yazınız 🙂 Nacizane önerilerimi sizin için topladım:
İlk olarak vergi ve komisyon oranlarını düşünmenize gerek yok. 2 yıldır TDA üzerinden yurrdışı yatırımı yapıyorum. İşlemde komisyon 0, evet sıfır dolar. Vergilendirme düşündüğünüzden daha düşük ve otomatik olarak TDA yapıyor. TDA hesabı açmakta ücretsiz 🙂
TDA’ya para göndermenin sorun olduğunu düşünceksiniz ama Wise ile o da ücretsiz, üstelik para çekmekte ücretsiz 🙂
Bunları nasıl yaparım derseniz sizin kadar dolu bir blogdaki 2 yazıyı öneririm, ben o şekilde hesabımı açtım:
1-https://pintidegiltutumluyum.com/2020/12/08/td-ameritrade-gorsellerle-bireysel-hesap-acilisi/
2-https://pintidegiltutumluyum.com/2021/01/06/transferwise-ile-td-ameritradee-para-transferi/
Yurtdışına yatırım yaparken benimde sizin gibi ilk düşüncem TL’yi dolara çevirdiğim zaman az miktar kalması. Ancak bizden farklı olarak yurtdışında özellikle ABD’de ETF’ler adeta küçük yatırımcı dostu. Bizdeki fonlardan farklı olarak ETF’ler temettü de ödediği için (aylık-çeyreklik,vb) tam anlamıyla kv dostu.
Ben fonumu temettü odaklı ve büyüme odaklı ETF’lerden oluşturdum, performanslarında da memnunum. Bununla birillikte paranız kadar ETF’de alabiliyorsunuz yani 1 ya da 2 yerine 0,2 ve 0,3 kadar bile ETF alıyorsunuz.
TDA’nın otomatik alım özelliği var, bu sayede eğer bir ETF’den temettü gelirse direkt olarak gelen o para kadar yine o ETF’den otomatik alıyor. Bu şekilde kartoğum büyüyerek yoluna devam ediyor. Ben sadece her ay birikimle düzenli alıma devam ediyorum. Dolar üzerinden olması portföyümü hedge imkanıda sağlıyor.
Selamlar Deniz Bey,
Bu akşamki araştırma konum belli oldu:) TDA önerisi için çok teşekkürler.
Saygılar.
Merhaba.Yurtdışından hisse alamama sebeplerinin hepsine katılıyorum. Yurtdışındaki şirketlere yatırım yapan fonları daha önce araştırmadığıma pişmanım. Geçen sene bir bankamızın yabancı teknoloji şirketlerinin hisse senetlerine yatırım yaptığını okuduğumda, alma cesaretini bulamadım çünkü yeterince bilgi sahibi değildim. Sonra zaten fonun fiyatı aldı başını gitti.
Eline sağlık 👍
Selamlar Deniz Bey,
Teknoloji şirketlerinin fiyatı bana yaklaşık 3-4 yıldır pahalı geliyor. Bu yüzden de ne onlara ne de onların fonlarına girmeye cesaret edemedim.
Tabii bana pahalı geldikçe daha da yükseldiler, o ayrı:)
Saygılar.
Tecrübelerinizi okumaktan büyük keyif alıyorum, sormak istediğim 5000 usd eurobond için vergi oluyor mu? Sanki elde edilen gelir 50 bini geçmesi gerekiyor diye aklımda kalmış
Selamlar Ahmet Bey,
Çok teşekkür ederim öncelikle.
Sorunuza gelirsem: Eğer vade sonuna kadar tutar ve kupon faizini alırsanız dediğiniz doğru. Sadece belli bir tutarı geçtikten sonra vergi ödersiniz.
Fakat vadesinden önce satarsanız TL olarak elde ettiğiniz kârdan vergi ödersiniz.
Saygılar.
Benim yazacağım şeylerin çoğunu Aydan Deniz Taşkıran söylemiş ama bazı eklemelerde bulunabilirim. Bende TDA’da yatırım yapan biriyim.
1. Webull’da hesap açmak TDA’da açmaktan çok daha kolay ve hızlı. Webull’da resmi bir ABD aracı kurumu ve al sat komisyonu 0 ama temettü geri yatırma özellği yok. TDA’da bu özellik var.
2. TDA aslında Schwab tarafından satın alındı (Bu da bir aracı kurum). Ama henüz birleşme tamamlanmadı. Yani TDA’da hala hesap açabilirsiniz.
3. TDA’da al sat komisyonu 0’dır (Ancak margin kullanırsanız bunun ayrı komisyon ve faizi var. Paranız kadar işlem yaparsanız hiç komisyon yok.).
4. TDA’da Türkiye’de olduğu gibi parça hisse veya ETF alım özelliği yoktur. Ama hesabınıza yatan temettü ile parça hisse alabiliyorsunuz. Bunun içinde Dividend Reinvestment özelliğini aktif etmeniz gerekiyor. (Webull’da da parça hisse veya ETF alma özelliği yok. Interactive Brokers’ta bu özellik var)
4. TDA’ya Wise üzerinden para gönderip almanın ücretsiz olduğu doğru ama Wise TL’yi dolara çevirirken veya doları TL’ye çevirirken komisyon kesiyor. Bu yüksek değil ama.
5. ABD hisseleri pahalı ama bunu ETF’lerle çözebilirsiniz. hisse senedi ETF’lerinin alt kategorileri var. Market Cap ETF’leri sektörel ETF’ler, temettü, büyüme, momentum, endeks ETF’leri… Özellikle Vanguard ve Schwab’ın ETF’lerinin yıllık komisyonu onbinde 3 ila 8 arası. Bunları değerlendirebilirsiniz. Ben kendi adıma Schwab’ın temettü ETF’si SCHD’den biriktiriyorum. Temel analiz kullanan tek temettü ETF’si bu mesela. Peki hangi ETF neye göre hisse seçiyor. Bunun içinde Nathan Winklepleck’in youtube kanalını öneririm. CFA lisansli bir beyefendi. Çok açık bir şekilde bu ETF’leri kıyaslayıp farklarını anlatıyor.
6. Ben bir gelir uzmanıyım. Yani vergi dairesinde çalışıyorum. Vergisel açıdan şunu demeliyim. Yurtiçi tüm borsa gelirleri vergiden muaftır. Beyanname verilmez. Temettü de ise belli bir noktadan sonra verilmesi gerekir ki onda da vergi iadesi çıkar. Yurtdışı borsalarında ise 1 dolar bile al sat geliri elde ederseniz sonraki yılın Mart ayında hazırbeyan sitesinden beyanname vermek zorundasınız. Sadece temettü geliri elde etmişseniz elde edilen temettünün TL karşılığı 2600 TL’yi aşarsa yine izleyen yılın Mart ayında beyanname verilir. (Tabi bu miktar bu yıl için 2022’de değişecek)
7. Türkiye ABD uluslararası vergi anlaşması gereği TDA (ya da hangi aracı kurumu kullanırsanız o) temettü gelirinizden veya tahvil alırsanız onun faizinden %20 vergi kesintisi yapacaktır. Bu kesintiyi ispatlamak şartı ile Mart ayında vereceğiniz beyannamede vergiden düşebilirsiniz. Yalnız ABD’nin kestiği vergi Türkiye’de ödenecek vergiden fazla ise aradaki fark iade edilmez. Vergisel açıdan bir sorunuz olursa bana mail atabilirsiniz. Ben sizin blogunuzdan çok faydalandım. Benimde size bir faydam olsun.
Saygılar
Selamlar Soner Bey,
Süreci mükemmel anlatmışsınız. Emeğinize sağlık.
Bu yorum ben dahil çok kişinin işlerini kolaylaştıracak. Bir sorum olursa mutlaka sizi rahatsız ederim.
Saygılar.
Soner Bey, merhaba.
İlk soruyu müsadenizle ben sorayım. Muhtemelen benzer sorular herkesin aklını kurcalıyordur.
Bahsettiğiniz “SCHD” ile ben de ilgileniyorum. Fakat bundan gelecek olan temettü getirilerinin vergisel işleriyle de uğraşmak istemiyorum(Yanlışlık yapmamak için). Anlaşılan (2021)2.600,00 TL’ye kadar ilgilenmemiz gereken bir konu değil. Fakat anlaşmazlık kısımları şurada çıkmaya başlıyor. Diyelim ki yasal limiti geçtik:
* Temettü hesabımıza geçtiği günün TCMB alış kuru ile mi çevirilmeli. (Eurobondlar için ben böyle yapıyorum.) Her 3 ayde bir kayıt altına alınmalı.
* Yatan temettüyü çalıştığımız aracı kurumda bıraksak(getmidas) sonrasında bunları banka hesabımıza virmanladığımız tarihi mı dikkate almalıyız.
Sanırım aslında bu soru daha temel olarak vergi doğuran işlemin hangisi olduğunu bilmemekten kaynaklanıyor.
Yanıt verme fırsatınız olursa memnun olurum.
Saygılarımla…
Merhaba Ali Haydar Bey. Ben sorunuza hem de bu konuda aklınıza gelebilecek diğer tüm potansiyel sorulara cevap vereyim.
1. Temettünün hesaba yattığı gün esastır. ABD’de temettü hesaba Payment Date denilen gün hesaba geçiyor. Bu tarih TCMB alış kuru baz alınmalı. Virman tarihi önemli değil. Gelir yurtdışında elde edilirse Türkiye’ye getirilmesi de şart değil.
2. Ülkemizde birkaç yılda bir Varlık Barışı içeren yapılandırma yasaları çıkar. Gelir yurtdışında elde edilirse %2 avantajlı vergi oranından faydalanmak mümkün. Ama paranın Türkiye’ye getirilme zorunluluğu var. Tabi yurtiçi aracı kurum kullanılıyorsa bu madde kullanım dışı oluyor.
3. Beyan edilirken Al sat zararı temettü gelirinden düşülemez. Örneğin TL bazında 10000 TL karlı işlem 12.000 TL zararlı işlem 5.000 TL’de temettü geliri elde edilirse 5.000 TL kar beyan edilir.
4. ABD yasaları gereği ödenen temettüden %30 vergi kesilir. Aslında bu TR-ABD arası vergi anlaşması gereği %20 olmalı. Ama bunun için ABD Maliyesine (IRS) sizin adınıza W-8BEN vergi formu verilmeli. Kullandığınız yurtiçi aracı kurumun bunu yapması mümkün olmayabilir. Emin değilim.
5. ABD’nin kestiği vergi yurtiçine ödeyeceğiniz temettünün vergisinden düşülebilir. Ama bunun nasıl yapılacağı çok karışık. Yurtiçi kurum kullanıyorsanız ispatı mümkün olmadığından olmaz. Ama örneğin TDA bu verginin kesildiğine dair ABD vergi kesintisi beyannamesini (1042-S) size izleyen yılın Mart ayı e-mail atar. Ama sorun şu ki bu beyanname ABD’deki Türk konsolosluğunda onaylatılmalı. Bunun kolay bir yolu var mı bilmiyorum. Kısaca bu mahsup işlemi çok zor.
6. ABD’nin kestiği temettü vergisi al sat kazancının vergisinden düşülemez. 3. maddeye paralel. Önceki mesajda da belirttiğim gibi ABD’nin kestiği vergi yurtiçinde ödenecek vergiden fazlaysa iade yapılmaz.
7.Bir kez beyanname verdiğinizde Maliyenin sistemi otomatik adınıza mükellefiyet açacaktır. Yani artık her yıl beyanname verip vermediğiniz ikametgahınızdaki vergi dairesi tarafından kontrol edilecek. Bu sebeple 1. Her yıl izleyen Mart ayı düzenli beyanname veriniz 2. Beyanname vermeyi gerektirecek durum oluşmamışsa neden vermediğinizi belirten dilekçeyi vergi dairesine veriniz 3.Yurtdışı işlemleri yapmayı bırakırsanız mükellefiyeti sonlandırma talebinde bulununuz.
Saygılar.
yani okurken vazgectim gercekten bu kadar zor bir prosedur olmasi, oncelikle elinize saglik soner bey. cok aciklayici olmus yazdiklariniz. benim sorum su; y.ici araci kurumlar uzerinden yapilan islemlerde otomatik vergilendirme vs. gibi durumlar var mi yoksa yine beyanname vermek gerekiyor mu?
Soner Bey merhaba;
Sayın Lattedenborsaya’nın verdiği bilgilere yaptığınız katkılardan çok bilgi edindim. Teşekkürler.
Benim de aklımı kurcalayan 2 detay beyanname konusu var. Gelir uzmanı olarak sizin bu konuda da bilgi sahibi olduğunuzu düşünüyorum.
Mart ayında vereceğimiz hazır beyanda değer artış kazancı için;
3.3.4.1.2 Kazancın Türü olarak 3.3.4.1.2.1.1 GVK.M.Md.80.1 seçtikten sonra, Getmidas aracılığı ile yaptığım her alış/satışı hisse bazında her hisse için ayrı ayrı satır açarak mı “Diğer Kazanç ve İratlar” bölümünde beyan edeceğim, yoksa Getmidas 2022 tüm hisse alış/satışlarının gelir/giderlerinin toplamını tek satırda yazabilir miyim?
Diğer aklıma takılan ise Ali Haydar Bey’e verdiğiniz cevapta; “Beyan edilirken Al sat zararı temettü gelirinden düşülemez. Örneğin TL bazında 10000 TL karlı işlem 12.000 TL zararlı işlem 5.000 TL’de temettü geliri elde edilirse 5.000 TL kar beyan edilir.” cümlesinden; 2022 toplamı zararla biten “Al-Sat” işlemleri ile yılı kapattıysak, bu işlemler hazır beyana hiç yazılmaz anlamı çıkar mı? Yoksa toplam zarar da olsa yine hazır beyan ile beyannameye eklemek zorunda mıyız?
Saygılarımla