Herkese selamlar.
Peter Lynch köşe yazılarında yatırımcılara ders vermeye devam ediyor. Şimdiki konumuz da hisse alım mevsimi ile ilgili.
Yazar önce döngüsel şirketler ve büyüme şirkeleri arasındaki farkı açıklıyor. Sonrasında da büyüme şirketlerini kategorilere bölüyor.
Yatırım fonu yöneticilerinin bakış açısı ile yazıyı bitiriyor.
Hadi başlayalım.
Kaliteli büyüme şirketlerine bakmak için sadece konjonktür değil, aynı zamanda senenin de doğru zamanı.
Hisse yatırımına göre mevsimlere baktığımızda, küçük şirket hisselerinin yıl sonunda, Ocak’ta canlanmak üzere değer kaybettiğini görürüz. Bundan dolayı küçük şirket hissesi meraklıları kelepir avlarını Kasım ve Aralıkta yaparlar ve hisselerin yuvalarından çıktıkları Ocak Etkisi’ni beklerler. Kaliteli büyüme şirketlerinde ise daha az kişinin bildiği farklı bir mevsim vardır. Home Depot, Johnson & Johnson, PepsiCo, Abbott Labs ve Gilette gibi muhteşem şirketlerdeki potansiyel kelepirleri bulmak için en iyi zaman bahardan yaz başına kadar olan zamandır.
Bu büyük şirketler ve benzerleri, yılın ikinci yarısında küçük şirketler solmaya başlarken çiçek açmaya başlar. İkinci Yarı Etkisi, bazı portföy yöneticilerinin kaliteli büyüme şirketleri için üçüncü ve dördüncü çeyreklerde hedef fiyat arttırmalarından kaynaklanır. Bunu biraz sonra açıklayacağım.
Bu yerinde bir konu, çünkü şu an İkinci Yarı Etkisi meydana gelmeden önceki kelepir safhasındayız. Daha ilginci de kaliteli büyüme hisselerinin son dönemde performansının düşük olması. Diğer hisse çeşitleri 1991-1993 arasında büyük kazançlar elde ederken, grup olarak kaliteli büyüme hisseleri yerinde saydı.
PepsiCO, Gillette, H&R, Blockc, Rubbermaid, Home Depot gibi şirketlerin hepsi durduğu yerde durdu. Grubun en iyi performans göstereni McDonald’s, S&P 500’ü geride bıraktı fakat bu sadece dikkate değer bir istisna. Bu şirket dışındaki yedi tanesi ise 1991 fiyatlarında ya da daha düşüğüne işlem görüyor.
Eğer bu sizin 1991 yılındaki portföyünüz olsaydı, özellikle döngüsel şirketlerde olan iki yıllık mükemmel yükselişi kaçırmıştınız. Grup olarak, döngüsel şirketler %37 büyüme gösterirken, büyüme grubundaki yükseliş sadece %3 idi.
Eğer Home Depot, Johnson & Johnson vs. para kazanma yeteneklerini kaybetmiş olsalardı, şu anda onlar hakkında konuşmazdım. Fakat temel olarak bir sorunları yok. Bunlar uzun vadede olağanüstü yatırımlar olmuşlardır. Kârları her sene yükselir. Temettülerini sürekli yükseltme alışkanlıkları vardır. Tek problemleri ise hisselerinin aşırı fiyatlanmasıydı.
1991’in başında, durumu fark edip, pahalı büyüme hisselerinden uzak durulması konusunda uyardım. Fakat bu konuda bana ödül vermenize gerek yok. Bunun geleceğini grafiklerden gördüm. Grafiklerden teknik yorumlar yapma laga-lügası beni aşar fakat bir çalışmayı paha biçilemez derecede önemli bulurum. Bunu kendiniz de yapabilirsiniz. Doğrusu, önümüzdeki iki paragrafı özümsediğinizde, büyüme hissesi grubunun gereğinden fazla yükseldiğinde çalınacak alarm zilini benim kadar iyi fark edebileceksiniz.
Eğer Johnson & Johnson’un 15 yıllık net kâr grafiğini incelerseniz, istikrarlı şekilde yukarı giden bir net kâr grafiği görürsünüz. Bu kaliteli büyüme hisselerinin tipik bir özelliğidir: Ara sıra bozulmaların yaşandığı istikrarlı bir kâr artışı.
Johnson & Johnson’un aynı süredeki fiyat grafiğini incelediğinizde ise karşınıza el sıkışma şeklinde bir grafik çıkar. Hisse 1991 yılında 58 dolara çıkmış ve o zamandan beri de tepe üstü düşüyor. Fiyat ve net kâr grafiklerinin birlikte gösterildiği böyle bir grafik hisseyi aldığınızda aslında neyi satın aldığınızı gösteren önemli bir göstergedir: Kârdan pay. Bu iki göstergeye birlikte bakmak şirketin F/K’sının görsel geçmişini verir ve bu da yatırımcıların hisse kârı için ne kadar ödediklerini gösterir.
1991’de Johnson & Johnson’da olduğu gibi fiyat grafiği, net kâr grafiğinden uzaklaştığında bu hissenin çok pahalı olduğu ve insanların Johnson & Johnson almak için alışılmadık düzeyde yüksek para ödedikleri anlamına gelir. Kaliteli büyüme şirketlerinde benzer boşluklar bulmuştum.
Bu da bana üç yıl önce portföy Home Depot ya da Wal-Mart eklemek için doğru zaman olmadığını söylemişti.
Böyle grafikler Securities Research Co. Gibi şirketlerin kitaplarında bulunabilir fakat bireysel yatırımcının bunlara abone olmasına gerek yok. Bir çok aracı kurum bu kitapları kütüphanelerinde bulundururlar ve brokerlar da bunların kopyalarını sizinle paylaşabilir. Benim durumumda ise grafiklerin sık sık incelenmesine gerek yoktur. Hisse senedini alırken ve aldıktan sonra da her altı ayda bir bakmak iyi bir fikir olabilir.
1991-1993 yılları arasında kaliteli büyüme şirketleri yerinde sayarken döngüsel şirketler ralli yaptı. Döngüsel şirketler Wall Street jokeyleri ekonomide iyileşme beklediği için popüler oldu. Bu piyasa liderliği değişimini erken fark eden yatırımcılar paralarını Bethlehem Steel ve Deere & Co.’da ikiye katladılar ve Owens-Corning ve Caterpillar’da da iyi işler çıkardılar.
Şimdi döngüsel şirket listesinde olan Bethlehem Steel gibi bir şirketin grafiğinde ne göreceğinizi bir düşünün. Hisse başı kâr grafiğinin her yerde dolaştığını görürsünüz. Herhangi bir Wall Street izcisinin size söyleyeceği gibi bu döngüsel bir şirketin ayak izidir. Döngüsel şirketler müşterilerin iyi zamanlarda alıp kötü zamanlarda alımı ertelediği traktör ya da otomobil gibi büyük şeyler üretir ya da satarlar. Kârın bu kadar değişken olmasının sebebi budur.
Öte yandan kaliteli büyüme şirketleri ise hamburger, traş köpüğü ya da temel ecza ürünleri gibi küçük şeyler satarlar. İnsanlar ekonomik durum nasıl olursa olsun Tylenol ve yara bandı almayı bırakmazlar. Johnson & Johnson’ın kârının bu kadar istikrarlı artmasının sebebi budur.
Fiyatına göre her şirketi alabilirim ve iki yıl önce kaliteli büyüme şirketleri pahalı, döngüsel şirketler ucuzken şu an tam tersi durumda. Johnson & Johnson’un grafiğine geri dönelim. Hisse fiyatının düşmesi ve kârın artması ile sorun çıkartan boşluk neredeyse dolmuş durumda. Diğer kaliteli büyüme şirketleri de aradaki farkı kapatmaya yakınlar.
Bu durum, gözlerinizi kapatıp bir büyüme hissesi seçeceğiniz anlamına gelmiyor. Bazen, bir şirketin ucuz olmasının iyi bir sebebi vardır, mesela şirketin durumu kötüdür. Her şirket için endişelenecek bir şey bulunur, fakat sorulması gereken soru hangi endişelerin yerli hangilerinin yersiz olduğudur.
Fark ettiyseniz, Quaker Oats, Gerber Products, Kellogg ve diğer gıda şirketlerini 12’lik listemden çıkardım. Bunlar sağlam büyüme şirketleri fakat hisseleri şu an ucuz değil. Kahvaltılık gevrek ve bebek maması sektörü herkesin pazar payı için fiyat kırdığı oldukça rekabet yoğun hale geldi. Fiyat savaşı kârlılık için kötüdür yani bu yerinde bir endişe.
Daha az yerinde olan bir endişe de ABD’de yapılacak bir sağlık reformunun sonuncundaki fiyat kontrollerinin Johnson & Johnson’u mahvedeceğidir. Araştırmalarım bana Johnson & Johnson’un gelirlerinin üçte birini tıbbi ürünlerden elde ettiğini söylüyor. Bunların yarısı da yıllardır fiyat kontrolü uygulanan deniz aşırı pazarlardan geliyor. Yani ABD politik arenasında ne olursa olsun bu Johnson & Johnson’u insanların beklediği kadar etkilemeyecek.
Bu da bizi İkinci Yarı Etkisi’ne getiriyor. Yatırım fonu yöneticilerinin doğal eğilimlerinden biri de yıla şimdiki zamanda başlamaları fakat karlar erir erimez geleceği tahmin etmeye odaklanmalarıdır. 1994’ün kış aylarında 1994’ün kârını düşünüyorlardı. Örnek olarak McDonalds’ın o sene 3.36 dolar kazanması bekleniyordu. Fakat yaz geldiğinde, analistler McDonald’sın 3.83 dolar kazanması beklenen 1995 kârını düşünmeye başladılar. 1995 kârı göz önüne alındığında McDonald’s hissesi birden ucuz görünmeye başladı. Böylece birçok insan alım yaptı ve hisse fiyatı yukarı çıktı. Takvimde bir sayfanın çevrilmesinden başka hiçbir şey değişmedi.
İkinci Yarı Etkisi döngüsel şirketleri etkilemez. Kârları oldukça istikrarsızdır. Alcoa 1995 kârına göre ucuz mu? Kim bilebilir? Alcoa’nın 1995’te ne kazanacağı tamamen tahmindir. 1994’te ne yapabileceği de sadece tahmin edilebilir. Tamamen alüminyum fiyatına bağlıdır ve onu tahmin etmek için de bir falcı gerekir.
Başarılı yatırımın anahtarının kâr olduğunu ne kadar vurgulasam azdır. Hisse senedi piyasasına ne olursa olsun, sonucu kârlar belirler. 30 yıl içinde, Johnson & Johnson’un kârı 30 kat arttı ve hisse senedi de aynı yükselişi gösterdi. Bethlehem Steel ise 30 yıl öncesinde ettiği kârdan daha azını kazanıyor ve bilin bakalım ne oldu? Hisse 30 yıl öncesinden daha ucuza fiyatlanıyor.
Ayı piyasasında, Johnson & Johnson da Bethlehem Steel kadar (belki biraz daha az) zarar görecek ve kimse mutlu olmayacak. Fakat Bethlehem’in inişli çıkışlı performansı ve Johnson & Johnson’un her altı yedi yılda kârını ikiye katlaması ve temettüsünü saat gibi arttırması arasında kalsanız, önümüzdeki on yıl için hangisini portföyünüze eklersiniz?
Peter Lynch Investor’s Edge köşesinde aylık olarak yazmaktadır. 1977-1990 arasındaki 15 yıllık periyotta en iyi performans gösteren Magellan Fonu’nu yönetti. Şimdi ise Fidelity Management ve Research Co’nun başkan yardımcılığını yapıyor. Son kitabı Borsayı Yenmek, Simon &Shcuster’den çıktı.
Tablo: Büyüme Hisseleri Abbott Labs (ABT) Genuine Parts (GPC) Gillette (G) H&R; Block (HRB) Home Depot (HD) Johnson & Johnson (JNJ) McDonald’s (MCD) PepsiCo (PEP) Rubbermaid (RBD) Toys ‘R’ Us (TOY) Wal-Mart Stores (WMT) Warner-Lambert (WLA)
Tablo: Döngüseller Alcoa (AA) AMR (AMR) Armstrong World Industries (ACK) Bethlehem Steel (BS) Caterpillar (CAT) Cincinnati Milacron(CMZ) CSX (CSX) Dana (DCN) Deere (DE) Dow Chemical (DOW) International Paper (IP) Owens-Corning (OCF)
Anahtar Kelimeler: Hisse Yatırım Stratejileri, Hisse Senedi Piyasası Trendleri
İlk Yorumu Siz Yapın