Herkese selamlar. Bugün uzun zamandır ara verdiğim ünlü yatırımcılar serisinden devam edeceğim. Konuğumuz ise 1933 doğumlu, Amerikalı yatırımcı ve yazar William O’Neil.
William O’Neil & Co. Inc isminde bir yatırım firması var. Aynı zamanda yatırımcılar tarafından çok ziyaret edilen Investor’s Business Daily isimli internet sitesinin de kurucusu. Site ilk kurulduğu 1983 yılında gazete olarak çıkıyormuş. Daha sonra internete taşınmış.
Ben biraz inceledim. Güzele benziyor fakat ücretli üyelikle bazı yerlere erişebiliyorsunuz. Bu da daha ileri gitmemi kısıtladı.
Beni William O’Neil ile tanıştıran ise yazdığı kitaplar oldu. Bunlar;
- How to Make Money in Stocks: Winning System in Good Times and Bad (Bu kitap en çok satanlardan),
- How to Make Money Selling Stocks Short,
- The Successful Investor,
- 24 Essential Lessons for Investment Success.
Maalesef bu kitapların hiçbiri Türkçe’ye çevrilmemiş. Çok üzücü ama şaşırtıcı bir durum. Umarım en kısa zamanda Türkçe’ye kazandırılır.
Yatırım Felsefesine Kısa Bir Bakış
Şimdi biraz da yatırım felsefesinden bahsedelim. Ünlü yatırımcı büyüme hisselerine yatırım yapmayı seviyor. Yatırımlarında bilgisayar destekli, geçmiş verilerden oluşan bir bilgi bankası kullanan ilklerden.
Benim en çok ilgimi çeken ve bakış açımı değiştiren noktası ise, değer yatırımcılarının aksine, her zaman bir zarar kes noktası olmasıydı. Bir kitabında hisseyi doğru seçtiğinize inansanız bile %8’lik bir zarar kes noktası olması gerektiğini söylüyordu.
Tabii Warren Buffett’ın son havayolu hisse satışlarından sonra artık ben de herkesin zarar-kes noktası olması gerektiğini düşünmeye başladım. Bunda son Alarko’da yaşadığım kaybın da etkisi oldu. Üstelik William O’Neil’i de okumayı bitirmiştim. Okumuşum ama pek yararlanamamışım demek ki:) Neyse konumuza dönelim.
İlgimi çeken ikinci nokta ise piramit şeklinde maliyet oluşturması. Yani hisse senedi yukarı giderken daha fazla alım yapması. Bu da sürekli küçük yatırımcı alışkanlığı olan düştükçe al felsefesine tersti. Bu yüzden anlamakta zorlanmıştım.
Fakat bakıyorum da en çok parayı yükselirken yatırımlarımı arttırdığım hisselerde kazanmışım. Düştükçe paçal yaptıklarımda değil. Sanırım bu önemli bir paradigma değişikliği gerektiriyor.
Ünlü Yatırımcı William O’Neil’ın Sözleri
Yazıyı yazarken, bu yatırımcının sadece felsefesinden uzun uzun bahsedebileceğimi farkettim. Şimdi ise yazının başlangıç amacından sapmamak için ünlü sözlerine geçeceğim.
Eğer yatırım felsefesi üzerine bir yazı isterseniz yorumlara yazabilirsiniz. Onun için de bir yazı hazırlanabilir.
Hadi başlayalım. Açık renk olanlar benim yorumum:)
“Felsefem odur ki bütün hisse senetleri kötüdür. Fiyatları yükselmediği sürece hiçbir hisse iyi değildir. Eğer yükselmek yerine düşerlerse, zararı çabuk kesmelisiniz. Zararın büyümesine izin vermek bir çok yatırımcının yaptığı en ciddi hatadır.”
Kendimi ayrı tutmuyorum, bizim gibi küçük yatırımcıların zararda olan hisselere özel bir ilgisi var. Kârda olan hisseleri çabuk satıp, zararda olanlara sıkı sıkıya sarılıyoruz. Belki de haksız çıkmayı kendimize yediremiyoruz ve bir gün haklı çıkmak umuduyla zararda olan hisselerimizde bekliyoruz. Peter Lynch buna “çiçekleri koparıp dikenleri sulamak” diyor. Zarar kesmek de aynı şekilde. William yatırımcılara %8’lik bir zarar kes noktası öneriyor. Yatırıma başlarken ne kadar kaybedeceğini bilmek, temel felsefesi.
“Hisse senedi piyasasının en büyük paradokslarından biri; genellikle fiyatı yüksek gözükenlerin daha da yükselmeye devam etmesi, düşük gözükenlerin de düşmeye devam etmesidir.”
Bunu kaç kere yaşadığımı sayamam. Ünlü yatırımcı Halil Buhur bu konuyu şu sözlerle özetler: “Düşen hisse düşmeye, çıkan hisse çıkmaya devam eder.” Yine benim küçük yatırımcı ruhum sağolsun, düşen hisselerde alım yapmayı çok kolay bulurum, çıkan hisselerde alım yapmak ise zordur. Çünkü pahalıya aldığımı sanırım. Mutlaka üstüne gitmem gereken bir açık.
“Borsada kazanmanın ve kaybetmenin bütün sırrı haksız olduğunuzda mümkün olan en düşük miktarı kaybetmektir.”
Önce haksız olduğunuzun farkına varıp kabullenmektir:). Biraz argoya kaçacak ama atalarımızın buna çok güzel bir sözü vardır. “Piyasa ile inatlaşılmaz. G.tü ile inatlaşan altına s.çarmış.”
“Piyasanın aşırı gururu ve egoyu indirmesinin çok basit bir yolu vardır. Sonuçta, bütün olay dün veya altı hafta önce söylediğinizin doğru olduğunu kanıtlamak yerine tamamıyla tarafsız olmak ve piyasanın size ne söylediğini çözmektir. Piyasada soğuk bir duş almanın ya da batmanın en hızlı yolu sizin haklı olduğunuzu ve piyasanın yanlış olduğunu kanıtlamaya çalışmaktır.”
Tarafsız olmak için insanın kendini tanıması ve psikolojisine hakim olması gerekiyor. Çoğumuz hata yaptığımızı kabul etmeyiz. Pozisyonumuza aşık oluruz. Çünkü çok emek vermişiz, üzerinde günlerce düşünmüşüzdür. Ama yatırımcı olarak görevimiz haklı olduğumuzu kanıtlamak değil, para kazanmaktır.
“Hisse senedi piyasadaki oyuncuların %90’ı -amatör ya da profesyonel- ödevlerini yeterince yapmaz.”
Ev alırken, araba alırken ya da domates seçerken daha çok araştırıyoruz. Ne kadar acı değil mi? Kendinizi bir ev alırken düşünün. Almadan önce araştırırsınız, alırken her yerine bakarsınız, muhitini ve komşularınızı soruşturursunuz. Hisse senedine ise maalesef zor biriktirdiğimiz paraları sorgusuz sualsiz yatırabiliyoruz.
Hangi koşulda ve ne zaman satacağını bilmeden hisse senedi almak, freni olmayan arabayı satın almak, can yeleği olmadan bota binmek ya da size nasıl kalkılacağını öğreten fakat nasıl inileceğini öğretmeyen uçuş dersi almak gibidir.
Hatalarınızı grafik üzerinde gösterin ve çalışın. Bu hataların bir daha olmaması için bir daha size para kaybettirmeyecek prensipler oluşturun.
“Bir hisse senedi portföyünüz varsa öğreneceğiniz ilk şey en kötü performans gösterenleri satmak ve iyilerini de biraz daha uzun süre tutmaktır.”
Yeteneksiz yatırımcıların çoğu, zararlarına küçük ve makulken inatla tutunurlar.
İşin özü şudur: Piyasa ile asla kavga etmeyin.Sağlığınız ve huzurunuz tüm hisse senetlerinden daha önemlidir.
Özgür bir ülkede para kazanmak çok basittir: Bir iş bulun, kendinizi eğitin. Akıllıca tasarruf ve yatırım yapmayı öğrenin. Bu kadar basit.
Pazar lideri şirket, piyasadaki en büyük ya da markası en çok tanınan şirket değildir. En iyi çeyreklik ve yıllık gelir büyümesi, faaliyet kârı, kâr marjı, satış büyümesi ve fiyat hareketine sahip olandır.
Saygılar.
Yenileyici ve farklı bir bakış açısından borsa yazıları okumak beni çok tatmin etti. Ellerinize sağlık Yiğit Bey. Felsefesiyle de alakalı bir yazı bekliyorum en kısa sürede.
Teşekkür ederim Alihan Bey, beğenmenize çok sevindim. Benim de ufkumu açan bir yatırımcı oldu William O’Neil.
Çok faydalı bir çeviri olmuş, teşekkür ederim, benim de algılarımı etkiledi. Söyledikleri çok doğru aslında, %8’in üzerinde bir düşüş’ten sonra daha fazla zarar görmeden çıkmak lazım, çıktığınız zaman hisse geri yükselse bile bir kaybınız yok, hisse yükseliş trendine girdiğinde tekrar alabilirsiniz, üstelik bunu daha da düşme ihtimaline karşı kendinizi koruyarak yapmış olursunuz.
Selamlar Eray Bey,
Zarar kes noktası üzerinde titizlikle çalışılması gereken bir alan.
Kimi ünlü yatırımcılar hiç zarar kes noktası koymayabiliyor. Özellikle kademeli alım yapanlar da kullanmayabiliyor.
Fakat özellikle kısa ve orta vadeli spekülasyon yapanların daha işleme girmeden ne kadar kaybedebileceklerini bilmelerinde çok fayda olduğunu düşünüyorum.
Saygılar.
Sürekli olarak bilgilendirici ve bir o kadar ilgi çekici yazılarınızı sürekli okuyor, ayrıca tekrar okumak için kayıt altına alıyorum. Felsefesini detaylı olarak başka bir yazınızda kaleme alırsanız tüm okuyucularınız severek okuyacağına inanıyorum. Aslında yıllar önceki mantık ile şu anki arasında bir fark yok. 1. Amaç kaybetmeden para kazanmak. 2. Önemli olan her pozun kar etmesi değil, toplamda karlı olmak. 3. Yatırım kararını almak kadar nerede satacağınızın da eş zamanlı kararını verebilmek. 4. Strateji-sabır-disiplin ile yatırım yaparken hatta yapmadan önce konunun PSİKOLOJİSİNİ içselleştirmek. Bana göre en önemlisi psikoljidir. Emeklerinize sağlık.
Desteğiniz için çok teşekkür ederim Murat Bey,
Dediğinize katılıyorum. Birinci kural para kaybetmemek, ikinci kural da birinci kuralı asla unutmamak olmalı.
Tasarrufa ve yatırıma devam.
Saygılar.
Her yatırımcının başarılı olduğu bir stratejinin olduğunu görüyorum. Kimisi büyüme hisselerine yoğunlaşmış (bu yazıdaki yatırımcı gibi), kimisi değer yatırımlarına ağırlık veriyor (Warren Buffet), kimi de büyüme ve sonradan dönenlere (Peter Lynch) dikkat çekiyor.
Ne olursa olsun laf yine dönüp dolaşıyor neyi neden aldığını ve ne zaman satacağını bilmeye geliyor. Bu konu hakkında ilk okumaya başladığımda Buffet in al ve bekle metodu mantıklı geliyordu. Hisseleri elinde tutma senesine baktığında doğru bir karar vermiş gözüküyor fakat sonra Peter Lynch in uzun süre elinde tutmak istemeyeceğiniz hisse örneklerini okuyunca bu konuda gözü kapalı davranmamak gerektiğini anladım. William O’neil in de kriterleri de büyük ihtimal başka yatırımcılara uymayacak ama kendi içinde başarılı olmuştur diye düşünüyorum. Üsteki yoruncu arkadaş Murat bu konuyu özetlemiş aslında. Psikoloji işin önemli ama ihmal edilen boyutu.
Selamlar Sayın MSD,
Yatırım sizin de tespit ettiğiniz gibi belli kalıplara sokulamaz.
Warren Buffett her hisseyi sonsuza kadar tutmaz. Belli kriterleri var. Kimisini alır satar, kimisinden zarar eder.
Dedikleri gibi “Zaman sadece armutları olgunlaştırır.”
Bu yüzden, ne temettüyü, ne hisse alım satımını, kalıplara koymak istemiyorum.
Sabırlı, disiplinli ve ilgili olduktan sonra çok bariz hatalar da yapmazsak piyasada para kazanabilir ve varlığımızı sürdürebiliriz.
Tasarrufa ve yatırıma devam.
Saygılar.
Yigit bey selam.:) çeviri için elinize sağlık… ben bu konuyla çok ilgisi olmasa da başka bir şeye değineceğim. bunu halil buhur’a da sordum ama, “kapatılmamış hesaplardır onlar” dedi… Takıldığım konu şu: MKK kayıtlarına baktığımda 1.473.430 yatırımcı sayısına karşılık bunların toplam pay miktarı 1 milyar 76 milyon lira görünüyor. bu durumda yatırımcıların kişi başına borsadaki parası 1000 TL’yi bile bulmuyor. bu hesapta mı bir yanlışlık var yoksa gerçekten borsada insanlar toplam 400, 500 lira ile mi işlem yapıyor sadece? bu konuda fikirlerinizi merak ediyorum.. selamlar.:)
Selamlar Baydu Bey,
Halil Hocamın dediğine ben de katılıyorum. Borsaya girip daha sonra bir daha uğramamış ve hesabını kapatmamış yatırımcılar olabilir.
Tabii sizin de belirttiğiniz gibi az para ile yatırım yapanlar da vardır diye düşünüyorum:)
Saygılar.
Sepet yapın.
Yigit bey tekrardan selam.:) kapatılan, unutulan hesap sayısı nolursa olsun, eğer toplam pay rakamı 1 milyar civarında ise, bu acaba sadece küçük yatırımcıların rakamı mıdır? yani borsanın tamamında pay sahiplerinin payı 1 milyar olamaz diye düşünüyorum… acaba kurumsal yatırımcılar ve yabancı yatırımcılar bu hesaba dahil değil mi? bu konuda hiç bir yerde sağlıklı bilgi bulamıyorum… kolaylıklar dilerim.:)
Selamlar Baydu Bey,
Şimdi Merkezi Kayıt Kuruluşu 2019 yılı raporuna baktım. Buraya da bırakayım.
https://www.mkk.com.tr/project/MKK/file/content/Bilgi%20Merkezi%20Dosyalar%C4%B1%2FBorsa%20Trendleri%20Raporu%2FBorsa%20Trendleri%20Raporu%20(Ocak-Aral%C4%B1k%202019)
1.193.731 yerli yatırımcı var. Toplam olarak varlık da 186 milyar TL. 1 milyar değil yani. Basitçe bunu bölüp ortalama rakama bakarsak yanlış olur. Çünkü burada 1 TL’i olan da olabilir 1 milyon TL’si de:)
Saygılar.
yigit bey size zahmet verdim… teşekkür ederim… mkk ana sayfasındaki görsellerde 1.076 milyar diye bir rakam var benim kafamı o karıştırmış olabilir. bunu ben 1 milyar 76 milyon lira gibi algılıyorum. bana az gelen buydu… demek ki buradaki rakamları ciddiye almamak gerek… rapora bakmak gerek. çok teşekkür ederim… kolay gelsin…
Önemli değil Baydu Bey:)
Bol kazançlar dilerim.
Yiğit Bey Merhaba,
Yine güzel ve bilgilendirici yazı olmuş.
Yatirim felsefesi geliştirmek ve uygulayabilmek gerçekten en zoru ve en önemlisi. Buffett’in tarzı farklı Lynch’in farklı. Hepsini tek bir potada eritmek oldukça zor bence. Sizin yatırım felsefenizi aşağı yukarı biliyoruz. Önemli olan bundan sonra ne tür bir uygulama yapacağınız. Gelismelerinizden haberdar ederseniz bir takipcileriniz seviniriz.
Saygilarimla,
Selamlar Özgür Bey,
İnsanın kendi yatırım felsefesini geliştirmesi çok zorlu bir süreç. Ben de bunun sancılarını yaşıyorum.
İlk yatırıma başladığımdan bu güne artık üç seneyi devirdim. Her gün yeni bir şey öğrenmeye devam ediyorum. Bazıları da eski öğrendiklerimi yıkıyor.
Bu üç seneyi kapsayan bir yazı mutlaka yazacağım.
İyi günler dilerim.
Saygılar.
Mkk hesapların %70 i kullanılmayan hesap zamanında girmiş batmış kumar oynamış vs. %30 aktif diye biliyorum bunlarda da çok yüksek meblağlı yatırımcısı var digerleride.yaziya gelince tüm bu efsanelerden anlaşılacağı üzere nasıl herkezin parmak izi farklı karakteri farklı ise herkez kendine en uygun yatırım strajesini bulmalı ancak öyle para kazanabilir kimsenin gömleği kimseye olmaz.bu yatırımcılarda kendi yolunu bulmuş ve uygulamışlar.
Selamlar Serdardm,
Ben her zaman sorarım: Para kazanıyor musun? diye. Eğer cevap evet ise o zaman senin yöntemin en iyisi derim:)
Bu tür yazıları paylaşmamın sebebi, bunları tanıtmak ve yatırıma başka bir pencereden bakan insanları arkadaşlarımla buluşturmak.
Sanırım amacına ulaşıyor.
Tasarrufa ve yatırıma devam.
Saygılar.
Takip ettiğim kadarıyla bu abinin sözleri , blogtaki arkadaşlara uymaz.
Burada herkes çoluk çocuğuna bırakır hisseleri (ben dahil)
Selamlar Mehmet Bey,
William O’Neil kısa vadeli bir yatırımcı ama ondan öğrenecek de çok şeyimiz var. Biz işimize yarayanı öğrenelim, gerisine karışmayalım:)
Saygılar.
1.5-2 yıldır aktif bir şekilde borsada takip ettiğim şirketler var ve emir giriyoum, ama bu kadar zamandır hiç bir emir girişim gerçekleşmedi 🙂 Sürüye aldırmadan araştırıyorum ve bir değer biçiyorum o değer gelmeyecekse gelmesin, gelecekse ne güzel. Borsaya kumar olarak bakmak istemiyorum ama herkes öyle davranıyor, sanki at yarışındalar. Ben ortak oluyorum ve son verdiğim fiyat teklifi bu, işine gelirse… 🙂
Saygılar…
Selamlar Sayın MSP,
Umarım sisteminizde başarılı olursunuz. Beklerken paranızı enflasyona karşı ezdirmemeye dikkat edin:)
Saygılar.
[…] Ünlü yatırımcılar düştükçe değil çıktıkça alırlar. Bunlardan en ünlüsü de Borsa Sihirbazları kitabında da yer alan William J. O’Neil’dir. […]