Yurtdışındaki Büyük Petrol Şirketlerinin İncelemesi

Herkese selamlar!

Son zamanlarda sıkça temettü hissesi biriktirdiğim için TUPRS’ı düşünmem gerektiği söyleniyor ya da PETKM’i. Yüksek temettü verimliliği olduğu ve iyi temettü verdiği hatırlatılıyor.

Benimse gözüm bu zamana kadar dışardaydı. Dünyada çok büyük petrol şirketleri var. Sadece rafinaj değil aynı zamanda petrol üretimi ve perakende dağıtımı da yapıyorlar. Hissedar odaklılar.

Bu yazıyı da neden yurtdışını da düşündüğümün sebeplerininden bahsetmek için yazıyorum. Aynı zamanda da bu şirketleri karşılaştırma imkanı bulacağım.

Ayrıca artık yurtdışında yatırım yapmaya başlamayı düşündüğüm için bu analizleri daha çok yapacağım. Hem ben öğrenirim hem de belki yararlananlar olur.

Yurtdışından da EXXON MOBIL (XOM), BP (BP), ROYAL DUTCH SHELL (RDS.A, RDS.B) ve TOTAL (TOT) olacak.

Önce genel petrol piyasasından bahsedeceğim. Biraz petrol tedarik zincirine bakacağız. Daha sonra dört büyük petrol şirketinin üretim ve dağıtım operasyonlarına daha yakından inceleyeceğim. Sonra da şirketlerin finansallarını karşılaştıracağım.

Hadi başlayalım.

refinery-514010_1920.jpg
Yurtdışındaki Büyük Petrol Şirketlerinin İncelenmesi

Petrol ve Rafineri Şirketleri Hakkında Biraz Bilgi

Petrol şirketleri hakkındaki farkı anlamak için önce petrolün tedarik zincirine bakmak lazım. Onu anlarsak şirketleri de daha iyi anlayabiliriz.

Resimde de görüldüğü gibi petrolün çıkarılmasından tüketilmesine doğru, yani soldan sağa doğru bir akış var. Buradaki bölümlerin hepsinden katma değer yaratılıyor.

Petrolün aranması, çıkarılması ve rafineriye gelişi “upstream” olarak geçiyor. Yani bunu soldan sağa doğru akan bir nehir olarak düşünürsek nehrin yukarı yakası diyebiliriz. Tüm büyük petrol şirketlerinde arama ve üretim kısımları bulunuyor. Dünyanın her yerinde  faaliyet gösteriyorlar ve şaşırtıcı bir şekilde iç içe geçmiş durumdalar. Yani bir sahada birinin %20 ortaklığı varken diğerinin de %15 ortaklığı olduğunu görüyorsunuz. Şimdi üretime daha yakından bakalım.

Üretim, Amerikan Kaya Petrolü Devrimi ve Fiyatlar

Daha önce sadece karada çıkarılan petrol önce derin denizlerde de çıkarılmaya başladı. En son da Amerika’da başlayan kaya petrolü ile üretimde artışlar gördük. Bunu bir grafik yardımıyla görelim.

Ekran Resmi 2018-06-03 16.12.40.png
Kaynak: Statista

Resimde soldan sağa doğu (koyu kahverengiden açığa doğru) enerji üretimini görüyoruz. En koyu olan kaya petrolü üretimi. Bir açığı da kaya gazı üretimi. 2010’da neredeyse hiç olmayan bu petrol ve gaz şu anda Amerikan üretiminin büyük çoğunluğunu karşılıyor. 2025’te de zirve yapması bekleniyor.

Yani soldaki üretim (production) kısmında devamlı bir gelişme var. Hem yeni teknolojilerden hem de yeni bulunan kaynaklardan dolayı üretim artışı meydana geliyor.

Tabii ki bu üretim artışı Amerika’da ve dolayısıyla da Dünya’da devrime yol açtı. Petrol fiyatları arz fazlası sebebiyle çöktü.

Bunu engellemek için OPEC ve Rusya’nın üretim kısıntısın gittiler.

Şu anda ise fiyatlar 70 doların üstünde bulunuyor. Buna jeopolitik sebepler gösteriliyor fakat aynı sebepler petrol 25 dolara yükseldiğinde de kulak arkası edilmişti.

Şimdi de petrolün 70 yıllık fiyat grafiğini verelim.

Ekran Resmi 2018-06-03 16.22.58.png
Kaynak: Macrotrends

2010 sonrası petrol fiyatlarındaki dibi ve sonra toparlanma çabalarını buradan görebiliyorsunuz. O zamanlar petrol çağının bittiği konuşuluyordu. Şu zamana kadar görülüyor ki.

Boru Hattı ve Dağıtım ve Kısa Süreli Depolama

Tekrar baştaki petrol tedarik zinciri resmine dönersek, petrol çıkarıldıktan sonra hem bunların bir yerlerde kısa süreli depolanması hem de rafinerilere taşınması gerekiyordu.

Amerika’da bazı firmaların ortaya çıkmasına ve güçlenmesine sebep oldu.

Mesela kaya gazı üreticilerine sondaj borusu üretmek üzere ülkemiz şirketlerinden Borusan Mannesman ABD’de fabrika kurdu. 

ABD’deki petrol taşıması ve depolaması yapan önemli firmalardan birine de Kinder Morgan’ı örnek verebiliriz. Şirketin 152 terminali ve 85.000 mil boru hattı var. (Bu şirket zamanında bir çok temettü yatırımcısı tarafından tutuluyordu. Hatta temettü yatırımcısı blogerlar tarafından en çok tutulan hisse senetlerinden biri seçilmişti. Sonra petrol fiyatlarındaki düşüşten dolayı kesmeyeceğiz demesine rağmen temettüsünü dörtte birine indirmişti. Petrol fiyatlarındaki düşüş nakit akışı problemlerine sebep olmuştu. O zaman için büyük hayal kırıklığıydı.)

Rafineri

port-arthur-1584098_1920.jpg
Rafineri Örneği

Üretilen petrol çeşitli kanallardan rafinerilere gelip tüketici ürünlerine dönüşüyor.  Bu da petrol tedarik zincirinin “downstream” denilen aşağı yakasının bir bölümünü oluşturuyor. Mesela 2012 yılında Amerika’da 152 tane rafineri varmış. Bunların yıllık kapasiteleri 3.2 milyar varil.

Türkiye’de ise İzmit, İzmir ve Kırıkkale ve Batman’da Tüpraş’a ait rafineriler var. Bunların kapasitesi de toplamda 28.1 milyon ton.

Petkim de buna bir tane daha ekleyecek. STAR rafinerisinin yıllık ham petrol işleme kapasitesi de 10 milyon ton olacak.

Dağıtım Kanalları

Daha sonra da üretilen petrol ürünleri benzin istasyonlarına, havalimanlarına dağıtılır.

Mesela Amerika’da 180.000 perakende satış yapan istasyon var. Türkiye’de ise yaklaşık akaryakıt bayii sayısı 15.000 civarlarında dolaşıyor. 

Bir çok büyük petrol şirketinin kendi akaryakıt istasyonları var. Royal Dutch Shell’in ve BP’nin akaryakıt bayilerini görüyoruz etrafta.

Tüpraş da OPET’in %40’ına sahip. 

Büyük petrol şirketlerinin tamamının kendi benzin istasyonları var. Hatta iş artık öyle bir boyuta gitmiş durumda ki artık buradaki marketlerden satılan ürünler ciddi kâr sağlamaya başlamış.

Ayrıca uçak yakıtı satışı için de şirketler kurulmuş durumda.

Petrokimya Ayağı

Bir de işin petrokimya ayağı var. Büyük petrol şirketleri kendi petrokimya tesislerini kurarak sanayiye hammadde satışı da yapıyorlar.

Petrol Tedarik Zincirini Kısaca Toparlayalım

Kısaca petrol tedarik zincirinin; üretim, ara dağıtım kanalları, rafinaj ve perarakende dağıtım kanallarından oluştuğunu söyleyebiliriz.

Dünyadaki petrol şirketleri dikey entegrasyon da denilen üretimden son tüketiciye satışa kadar tüm süreçte varlık göstermekteler. Peki bunun faydası ne?

Basitçe, petrol fiyatları yükseldikçe üretilen malın fiyatının artmasından kaynaklı olarak, düştüğünde ise rafineri marjlarının artmasından dolayı bu büyük şirketler kâr ediyorlar. Yani gelirlerini dengeliyorlar.

Bu büyük petrol şirketlerinin bir diğer özellikleri de kendilerine ait petro-kimya tesislerinin olması. Yani bu alanda da faaliyet gösteriyorlar. İlerleyen zamanlarda buna daha ayrıntılı bakarız.

Bunlara ortak olmayı Socar’ın tamamına ortak olmaya benzetebiliriz. TUPRS’a ortak olmaksa aynı mantıkla ABD’deli 150 rafineriden birine ortak olmaya benziyor.

Tabii bu bir malın ucuzluğu veya pahalılığı için bir gösterge olamaz. Küçük bir şeyi ucuza satın alabileceğiniz gibi büyük bir şeye de gereğinden fazla ödeme yapabilirsiniz.

Şimdi de teker teker şirketleri inceleyelim. Sonra da finansal oranlarına bakarız. Çok ayrıntıya girmeden kısaca şirketler hakkında bilgiler vereceğim.

Exxon Mobil

İnceleyeceğim ilk şirket Amerikalı petrol devi Exxon Mobil. Yatırımcı sunumuna buradan ulaşabilirsiniz. 

Ekran Resmi 2018-06-04 01.34.23.png
Exxon Mobil

Piyasa değeri 346 milyar dolar olan şirketin hisseleri ben bu yazıyı yazarken 81 dolardan işlem görüyordu.

Ratingi Aaa/AA+ olan tek petrol şirketi. Ayrıca en az borcu olan petrol şirketi olarak da geçiyor. Tabii görece en az…

(Ufak bir not ekleyeyim buraya: Yurtdışında şirketlere yatırım yaparken bu derecelendirme kuruluşlarından faydalanabilirsiniz. Yatırım yapmadan önce notları kontrol etmek sizi bazı dertlerden kurtarabilir).

1983’ten beri temettüsünü arttıran şirket, S&P 500 Temettü Asilzadeleri listesinde bulunuyor.

Uzun zaman dünyanın en değerli şirketi ünvanını elinde bulunduran Exxon Mobil daha sonra bu liderliğini yeni petrol olarak nitelendirilen bilginin işleyicileri Apple gibi şirketlere kaptırdı.

Bu kısa bilgiden sonra şirketin petrol üretimine bakalım. Yani “upstream” kısmına.

Ekran Resmi 2018-06-04 01.59.50
Exxon Mobil Üretim Kaynakları

Burada;

  • Yeşiller konvansiyonel yani büyük sahalardan elde edilen petrolleri,
  • Morlar kaya petrolünü,
  • Koyu mavi ağır petrol üretimini,
  • Açık mavi LNG üretimini,
  • Sarı da LNG altyapı tesislerini göstermekte.

Günlük petrol üretimi 2.4 milyon varil.

Günlük gaz üretimi de 10.1 milyar cubic feet.

Şirketin üretim yatırımları da devam ediyor.

Ekran Resmi 2018-06-04 02.08.45.png
Exxon Mobile 2018-2020 Yatırım Planı

Şirketin uzun vadede Tengiz, Liza, Guyana, PNG’de yatırım planı var. Kısa vadede ise Permian, Bakken sahalarında yatırım planı yapılıyor.

Bunun dışında Rotterdam, Singapur gibi yerlerde de rafineri ve dağıtım yatırımları olacak.

Diğer taraftan kimya tesisi yatırımları da var.

Bunların 3 yıllık toplam planı 70-80 milyar dolar civarında olacağı söyleniyor.

İncelediğim şirketler arasında en çok yatırım yapacak olan şirket bu oldu.

Rafineri ve Petrokimya Bölümü

Şirketin dünyanın bir çok bölgesinde rafinerileri ve petrokimya tesisleri var.

Ekran Resmi 2018-06-04 02.28.33
Exxon Mobil Rafineri ve Petrokimya Tesisleri
  • Açık maviler rafineriler,
  • Griye benzer rengini tam kestiremediğim! renktekiler petrokimya tesisleri,
  • Pembeler de hem kimya tesisi hem de rafinerisi olan yerleri temsil ediyor.

Görüldüğü gibi ağırlık Kuzey Amerika, Avrupa, Ortadoğu ve Asya’da.

Rafineri kapasitesi günlük 4.9 milyon varil olarak belirtiliyor.

Kimya kapasitesi ise 34.9 milyon ton/yıl.

Toparlarsam; şirketin hem üretim, hem rafineri hem de kimya ayağı var. Büyük petrol şirketleri açısından en muhafazakarı ve sağlamı olarak biliniyor.

Tabii ki her şey güllük gülistanlık değil. Şirketin en önemli sorunu düşük petrol fiyatları. Yukarıda bahsettiğimiz yatırımları yapıp temettüsünü de arttırması için 60 dolar üstü petrol fiyatları gerekiyor.

Ayrıca Amerika’daki faiz artışı sermaye maliyetlerini arttıracaktır.

Oran ve temettü ayrıntısını diğer şirketlerle karşılaştırırken vereceğim. Bu şimdilik şirket hakkında kısa bir bilgi olarak kalsın.

BP

Hakkında kısa bilgi vereceğim ikinci şirket İngiliz BP olacak.

Üretimle ilgili rapora buradan ulaşabilirsiniz. 

Dağıtım, rafineriler ve petrokimya ilgili yatırımcı sunumu da burada bulunmakta.

Ekran Resmi 2018-06-04 09.32.30
Kaynak: bp.com

Piyasa değeri 114 milyar dolar olan şirket dünyanın en büyük 8. petrol şirketi.

Hisseleri şu an 45.92 dolardan işlem görüyor.

Ratingi büyük petrol şirketleri arasında en düşük olanı.  A2/A- notlarına sahip.

Bu not düşüklüğünde en büyük etken 2010 yılında meydana gelen ve derin deniz petrol kuyusundan doğaya saçılan petrolün neden olduğu Deep Water Horizon faciasından dolayı ödediği 60 milyar dolar. Şirket ayrıca yıldan yıla azalmakla birlikte 2032 yılına kadar tazminat ödemeye devam edecek. Daha 30 milyar doları aşkın ödemesi var.

Şimdi şirketin üretimine bakalım.

Günlük 2.5 milyon varil petrole eş değer hidrokarbon üretimi var.

2021 yılına kadar da 900 bin varil petrol türevini üretime katmayı düşünüyorlar. 2017 satışları 45 milyar dolar.

Ayrıca şirketin doğal gazda büyüme gibi bir stratejisi var. TANAP’ın ve Şah Deniz’in ortaklarından olan şirketin yatırım planı kabarık.

Rafineri ve Dağıtım Kanalları

Şirketin rafinerileri, lojistik üsleri, Castrol motor yağı markası, kimya tesisleri ve dağıtım istasyonları var. 2017 faiz ve vergi öncesi kârı 7.2 milyar dolar.

Bu arada da BP’nin dağıtım ağının başında da Tufan Erginbilgiç isimli bir Türk var.

Akaryakıt dağıtımına bakarsak aralarında Çin, Meksika ve Endonezyanın da olduğu 19 ülkede tam 18.300 akaryakıt istasyonu var.

Rafinaj

Şirket dünya çapında 11 tane rafineriye sahip ya da ortak.

Günlük üretim kapasitesi de 1.702 bin varil.

Kapasite kullanım oranı %95.3 olarak öne çıkıyor.

Royal Dutch Shell

Biraz daha Avrupa’da kalalım ve Shell’den bahsedelim.

Ekran Resmi 2018-06-04 11.06.26
Kaynak: Shell.com

Royal Dutch Shell’in piyasa değeri 254 milyar dolar.

Hisse senetleri Amerika’da şu an 69.70 dolardan işlem görüyor.

Ratingi büyük petrol şirketleri arasında orta seviyelerde.

Royal Dutch Shell’in notu da Amerikalı rakiplerine göre düşük. Aa2/A seviyesinde.

Üretim

Üretimi iki grafik ile anlatayım:

Ekran Resmi 2018-06-04 11.19.00
Üretimden elde edilen kâr ve nakit akışı

Burada kırmızılar kâr, çizgi de nakit akışını gösteriyor.

Şirket 2015 ve 2016 yıllarında üretimden zarar ederken 2017 yılında tekrar kâra geçmiş.

Ekran Resmi 2018-06-04 11.23.00
Royal Dutch Shell Üretimi

Kırmızılar sıvıları, sarılar da gazları temsil ediyor bu grafikte.

Burada dikkatinizi çekmek istediğim nokta doğal gaz üretiminin şirketin üretim karmasında büyük yer tutması oldu.

Düşük petrol fiyatlarına uyum sağlamak için LNG üretimine ve ticaretine ağırlık vermişler. En son Suudi Arabistan Katar krizinde Katar ile devasa bir LNG ticaret anlaşması yapmışlardı.

Ayrıca derin denizlerde üretim öncelikleri halinde.

Üretim

Yine iki grafik vereyim.

Ekran Resmi 2018-06-04 11.49.39
Kaynak: Shell.com

Burada kırmızı perakendeyi, sarı rafineri ve ticareti, turuncu da kimyasalları gösteriyor.

2013 yılında rafineri ve ticaret pek bir yer tutmazken, 2017 yılında neredeyse kârın üçte birini temsil ediyor.

Kimyasal kârı da tarihin en üst seviyesinde.

Yatırımlara baktığımızda ise;

Ekran Resmi 2018-06-04 12.06.28.png

Kaynak: shell.com

Burada kırmızılar bakım ve düzenleme yatırımlarını gösteriyor. Sarıları ise büyüme için yapılan yatırımlar. İkisi birlikte 2017 yılında 6 milyar dolar sınırını geçmiş durumda.

Şirketin dünya çapında 14 rafinerisi var. 7 rafineride de payı var. Günlük petrol işleme kapasitesi de 2.9 milyon varil.

TOTAL

Avrupdan devam Sırada Fransız petrol devi Total var.

Ekran Resmi 2018-06-05 15.15.39
Kaynak: www.total.com

Total’in piyasa değeri 171 milyar dolar.

Ratingi ise Aa3/A+ ile orta seviyelerde.

İlgilenenler şirket ile ilgili bilgilere buradan ulaşabilirler. Detaylı bir broşür hazırlamışlar. 

Üretim

Üretimi günlük 2.57 milyon varil petrol eşiti.

Hem doğalgaz hem de petrol ve türevleri üretimi var.

2018’de %6 üretim artışı hedefliyorlar.

Üretimin bölgelere göre dağıtımı ise şu şekilde:

Ekran Resmi 2018-06-05 15.34.15.png

Ayrıca şirketin güneş enerjisi kurulum birimi de var. Fakat ciroda çok büyük yer tutmuyor.

Rafinaj ve Dağıtım

Total de diğer büyük petrol şirketleri gibi dikey entegrasyonunu sağlamış bir şirket. Dünyanın her yerinde üretim yapıyor. Bir çok bölgede de rafinerileri var.

Şirketin petrol fiyatlarındaki düşüşten etkilenmemesinin bir sebebi de bu rafinerileri. Bir çok petrol şirketi fiyatlar yüksekken rafinerileri satmış ama Total bu furyaya katılmamış.

Petrol fiyatları düşünce de rafineri marjlarındaki artıştan en çok fayda sağlayan şirket olmuş.

Şirketin günlük 2 milyon varil ham petrol işleme kapasitesi var.

1.6 milyar dolar organik yatırım yapmayı planlıyor.

Bu bölümden faaliyet kârı 3.7 milyar dolar.

Şirketin ayrıca 1.7 milyar dolar faaliyet kârı elde ettiği dağıtım işleri de bulunmakta. Dünya çapında 16.630 istasyonu var.

Oranlara geçmeden önce size 2040 yılı için BP’nin yaptığı enerji tüketim tahmini haritasını vereceğim.

Ekran Resmi 2018-06-05 18.39.18.png
Kaynak: BP Faaliyet Raporu

En üstteki şu anki tüketim.

Bir altındaki 2040 yılında olacak her şey normal giderse olacak olan tüketimi veriyor. Petrol azalırken gaz tüketimi artmış. Su hariç yenilenebilir enerjinin payı %14.

Sonra daha hızlı dönüşüm var. Orada petrol ve gazın payı %47’ye düşmüş. Su hariç yenilenebilir enerjinin payı ise %25.

En hızlı dönüşümde ise petrol ve gazın oranı %41’e düşüyor. Su hariç yenilenebilir enerjinin payı %33.

Yani petrol ve gaz uzun süre hayatımızda olmaya devam edecek gibi görünüyor.

Petrol Şirketlerinin Finansal Oranlarının Karşılaştırılması

Bu zamana kadar size petrol tedarik zinciri hakkında ufak bir bilgi verdim. Sonra da Dünya’daki büyük petrol şirketleri hakkında genel bir çerçeve çizmeye çalıştım.

Şimdi de bu şirketlerin oranlarını karşılaştıracağım. Böylece kafamızdaki resim daha net olarak oturabilir.

Ekran Resmi 2018-06-05 16.07.53.png
Petrol Şirketleri Piyasa Değeri ve F/K’sı

Piyasa değeri bakımından en değerli şirket Exxon Mobil oldu.

Fiyat/Kazanç oranı en yüksek olan şirket ise BP. Bunun sebebi üretim artışı beklentisi ve kısmen İngiliz piyasası diye düşünüyorum.

En düşük F/k oranına ise Royal Dutch Shell sahip.

Fiyat Grafikleri Karşılaştırması

Şimdi de 10 yıllık fiyat grafiklerine bakalım. Investing.com’dan bakabilirsiniz bunlara. Grafikte aylığı işaretlerseniz on sene geriye gidiyor.

Bunu göstermemin sebebi piyasa fiyatı ve petrol fiyatı ilişkisini sizlere göstermek.

Ekran Resmi 2018-06-04 14.33.51.png
Exxon Mobil Uzun Dönem Fiyat Grafiği
Ekran Resmi 2018-06-04 14.35.50
Royal Dutch Shell Uzun Dönem Fiyat Grafiği
Ekran Resmi 2018-06-04 14.37.38.png
BP Uzun Dönem Fiyat Grafiği
Ekran Resmi 2018-06-05 16.11.59.png
Total Uzun Dönemli Fiyat Grafiği

Görüldüğü gibi 10 yıllık fiyat grafiklerine bakıldığında neredeyse bütün büyük petrol şirketlerinin hisse senedi fiyatlarının yerinde saydığını görüyoruz.

Bunun sebebi de petrol fiyatlarındaki düşüş ve sürünmeydi.

Şu an ise neredeyse hepsi diplerinden %50 yüksekte görünüyor.

Tabii ki bunun ürettikleri emtia ile ilişkisi var. Şimdi 10 senelik petrol fiyatlarına bakalım.

Ekran Resmi 2018-06-04 14.48.33
10 Yıllık Petrol fiyatları

Görüldüğü gibi petrol fiyatının 10 yıllık grafiğiyle şirketlerin piyasa fiyatlarında benzerlik var.

Petrol üreten ve dağıtan bu şirketlerin gelecekleri de petrol fiyatına ve görece gaz fiyatına bağımlı. Sadece Exxon Mobil’in fiyatı rafineri bölümü güçlü olduğu için biraz daha bu konudan bağımsız.

Kâr Marjları

Şimdi de şirketlerin marjlarını karşılaştıralım.

Ekran Resmi 2018-06-05 16.17.45
Büyük Petrol Şirketlerinin Oran Karşılaştırması

Yıllık brüt kâr marjı en yüksek şirket TOTAL oldu.

Faaliyet kâr marjında da en yüksek yine TOTAL.

Net kâr marjında Exxon Mobil üstün.

BP’nin marjları ise diğerlerine oranla çok daha düşük görünüyor. Bu da onu petrol fiyatlarındaki düşüşe daha hassas yapıyor.

Borçluluk Oranları

Şimdi de borçluluk oranlarını karşılaştıralım.

Ekran Resmi 2018-06-05 16.23.43
Petrol şirketleri bor/özsermaye oranları karşılaştırması

Görüldüğü gibi en borçlu şirket BP iken, en borçsuz olanı da Exxon Mobil gözüküyor. Borcu çok olan şirketler faiz artışlarından daha çok etkilenebilir. Bu yüzden borç önemli. Ayrıca yüksek borç temettü ödemelerini de sıkıntıya sokabilir.

Az sonra göreceğimiz üzere BP’nin nakit temettü dağıtma oranı %100’ün üzerinde %120’lerde. Bu da net kârından daha fazlasını hissedarlarına ödediği anlamına geliyor. Bir de yatırım yapacak. Yani ileride mutlaka daha fazla kâr etmesi lazım.

Özsermaye Kârlılık Oranları Karşılaştırması

Ekran Resmi 2018-06-05 16.28.43
Petrol Şirketleri Özsermaye Kârlılık Oranı Karşılaştırması

ABD enflasyon oranını %2.5 alırsak incelediğimiz şirketlerin özsermaye kârlılık oranlarının hem yıllık bazda hem de 5 yıllık bazda enflasyonun üstünde kaldığı görülüyor.

Tüm şirketlerin özsermaye kârlılık oranları sektör ortalamasının üzerinde.

Yıllıkta en yüksek orana Royal Dutch Shell sahipken, 5 yıllıkta Exxon Mobil öne çıkıyor. Fakat büyüklüklerinden ötürü beş yıllık ortalamanın sektör ortalamasının

Şirketlerin Temettü Yönünden Değerlendirilmesi

Şimdi gelelim fasülyenin faydalarına. Bakalım temettü performansları nasıl şirketlerin?

Ekran Resmi 2018-06-05 16.44.50
Petrol Şirketleri Temettü Oranları

Petrol şirketlerinin diğer şirketlere oranla görece yüksek temettü verimleri var. S&P 500’ün ortalama temettü verimi 2016 sonunda %2.2 civarındaydı. Vanguard S&P 500 Endeks fonunun temettüsü de şu an %1,80 civarlarında. Yani petrol şirketleri piyasanın 2-3 katı temettü veriyorlar.

Tabii büyümeleri de ya yerinde saymış ya da zig zag çiziyor.

En yüksek temettü verimine sahip şirket şu an BP. Fakat dikkatli olmak lazım.

5 yıllık ortalamaya baktığımız zaman nakdi en çok hissedarlarına döndüren şirket ise Royal Dutch Shell gibi gözüküyor.

Şirketlerin nakit temettü dağıtma oranı ise çok yüksek seyrediyor. Bu oran hepsinde %90’ın üzerinde. BP ise kârından daha fazlasını dağıtıyor. Nakit temettü dağıtma oranı %126,79. Bu da temettünün sürdürülebilirliği hakkında soru işretleri yaratıyor.

Petrol şirketleri fiyatta olduğu gibi temettülerinde de petrol fiyatlarına bağımlı. Bu yüzden dikkatli olmak lazım.

Genel olarak ise petrol şirketleri fiyatını kendilerinin belirleyemediği ürünleri satıyorlar. Bu da yönetimlerinin sayısız kere iyi kararlar alması gerekliliğini doğuruyor. Petrol fiyatları düşerse ve düşük kalmaya devam ederse temettü kesintileri görebiliriz.

Fakat çoğu planlarını 60 dolarlık petrol fiyatına ayarladıkları için üstündeki fiyatlar onları ve hissedarlarını rahatlatacaktır. Hem temettü artışı hem de fiyat artışı görebiliriz.

Ayrıca artık hepsi petrol fiyatlarının bu oranda kalmayacağınının farkına vardı. Hızlı bir dönüşüm sürecine girmiş durumdalar. Yüksek petrol fiyatları bu dönüşüm için şirketlere zaman kazandıracaktır.

Temettü Sürdürülebilirliğini Nasıl Ölçebiliriz

Yeri gelmişken bundan da bahsedeyim.

Yurtdışında temettünün sürdürülebilirliği çeşitli kanallardan takip edilebilir.

Mesela Exxon Mobil 1983 yılından beri temettüsünü arttırıyor ve temettüsünü en az 25 yıl arttıran şirketlerden oluşan S&P 500 Temettü Asilzadeleri üyesi. Yani yönetimin bu yönde bir iradesi var.

Bu listelere giren şirketler temettülerini arttırmak konusunda bir rekora sahip oluyorlar. Yatırımcılar bu tür temettü artışı kayıtlarını takip edebilir.

İkincisi de temettü güvenliğine ve sürdürülebilirliğine odaklanmış web siteleri var. Bunlardan biri www.simplysafedividends.com 

Paralı bir site ama makalelerin çoğunu bedava da okuyabilirsiniz.

Toparlarsam

Bu yazıda aslında TUPRS ile dünya devlerini karşılaştıracaktım fakat sonra iş bambaşka yerlere gitti.

Biz buradan TUPRS ile rafineri işlerine, PETKM ile de petrokimya işlerine ortak olabiliriz. Fakat büyük petrol şirketlerinde ise üretim, dağıtım, rafineri işleri birlikte yürüyor.

Ülkemizde buna en yakın TPAO olabilirmiş. Onu da umarım bir gün bu devlerin arasında görürüz.

Büyük petrol şirketlerinin temettü verimleri çok yüksek. Fakat bunu yüksek nakit temettü dağıtma oranı ile sağlıyorlar. Aynı zamanda da yüksek yatırımlar yapıyorlar. Bunu büyük oranda borçla sağlıyorlar.

Borçları özsermayelerine göre aşırı çok olmasa da ilerideki faiz artışı sermaye masraflarını arttırabilir.

Ayrıca fiyatını kendilerinin belirleyemedikleri bir ürünü satıyorlar.

Yine de her ne kadar yenilenebilir enerjinin baskısı altında olsa da petrol ve doğalgazın uzun yıllar bizimle olacağı düşünülürse, büyüme potansiyeli olan şirketler seçilerek yüksek temettü veriminden faydalanılabilir.

Ben TOTAL’i ve Exxon Mobil’i ayrıntılı incelemeye karar verdim ilerisi için. Yüksek faaliyet kârları var, petrol fiyatlarındaki düşüşten en az etkileniyorlar ve büyüme projeleri var.

Bu şirketleri daha yakından inceleyeceğim.

Bu kadar uzun bir yazıya katlandığınız için teşekkür ederim. Umarım sıkılmamışsınızdır:)

Saygılar.

22 Yorum

  1. hsyn demiş ki:

    Sayın: Yiğit bey: emeğinize sağlık çok güzel bir çalışma olmuş. İnşaallah bir zaman gelir bizim şirketlerde onlar gibi olur. TUPRS, PETKM. TPAO Yurt dışından hisse nasıl alınır bir aydınlatıcı çalışma bekliyoruz. Saygılarımla.

    Haziran 5, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Hüseyin Bey,

      Umudumuz o yönde politikalar gütmeleri. Bakalım zaman gösterecek. O konuda en kapsamlı yazı http://www.mrmilyoner.com/yurtdisi-piyasalarda-islem-yapmak/ burada bulunuyor.

      Çeşitli Türk bankalarından ve aracı kurumlarından hesap açabiliyorsunuz. Vergisini ve komisyonlarını iyi incelemek gerekiyor.

      Saygılar.

      Haziran 6, 2018
  2. murat32yilmaz demiş ki:

    yiğit bey, güzel bir yazı olmuş ama, petrol firmalarına servis veren şirketleri de incelemeye katarsanız güzel şirketler bulabilirsiniz. Mesela schlumberger, baker hughes, NOV gibi.

    Haziran 5, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Murat Bey,

      Katkılarınız için çok teşekkür ederim. Yurtdışı derya deniz. Umarım onlara da sıra gelecek.

      Saygılar.

      Haziran 6, 2018
  3. Hulusi C. demiş ki:

    Yiğit Bey Selamlar,

    Yazının sonunda “Bu kadar uzun bir yazıya katlandığınız için teşekkür ederim. Umarım sıkılmamışsınızdır” demişsiniz. Ne sıkılması efendim, keşke daha uzun olsa! Blog gün geçtikçe güzelleşiyor, yazılarınızın da kalitesi artıyor, emeklerinize sağlık.

    Warren Buffett’ın hissedarlara yazdığı mektuplar serisi tadında “Yurtdışı borsalardan şirket ve sektör incelemeleri” adlı yeni bir yazı dizisi mi başlıyor acaba? İnanın çok makbule geçer.

    Zevkle takip ediyorum, lütfen böyle devam edin.

    Saygılar.

    Haziran 6, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Hulusi Bey,

      Desteğiniz için çok teşekkür ederim. Yatırım yaptıkça araştırmalarımda devam edecek. Her zamanki gibi öğrendiklerimi zevkle sizinle paylaşırım:)

      Umarım sürekliliği olur.

      Tekrar çok teşekkür ederim.

      Saygılar.

      Haziran 6, 2018
  4. Cesur demiş ki:

    Kac zamandir ben de Petkim yüzünden ayni konu hakkinda kafa yoruyordum. Eline koluna saglik. Ilac gibi geldi valla.

    Haziran 6, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Cesur Bey,

      Benimde çok merak ettiğim ve kafamı kurcalayan bir konuydu. Üzerine gideyim dedim. Size de denk gelmiş:)

      Saygılar.

      Haziran 6, 2018
  5. hakan85 demiş ki:

    !00 senedir Temettü (dividinde) veren sirketler ” Branche Dividende
    seit…
    York Water US9871841089 Versorger 1816
    Bank of Nova Scotia CA0641491075 Banken 1832
    Canadian Imperial Bank CA1360691010 Banken 1868
    Stanley Black & Decker US8545021011 Machinenbau 1877
    Exxon Mobil US30231G1022 Öl/Gas 1882
    Consolidated Edison US2091151041 Versorger 1885
    Eli Lilly US5324571083 Pharma/Kosmetik 1885
    UGI US9026811052 Öl/Gas 1885
    Procter & Gamble US7427181091 Konsumgüter 1890
    Colgate-Palmolive US1941621039 Konsumgüter 1895
    General Mills US3703341046 Nahrungsmittel 1898
    General Electric US3696041033 Mischkonzern 1899
    PPG Industries US6935061076 Chemie 1899
    Union Pacific US9078181081 Verkehr 1899
    Dow Chemical US2605431038 Chemie 1900
    Church & Dwight US1713401024 Haushaltsprodukte 1901
    BB&T US0549371070 Banken 1903
    DuPont US2635341090 Chemie 1904
    American Electric Power US0255371017 Versorger 1910
    Edison International US2810201077 Versorger 1910
    Auch bei (Dividenden)-Aktien gilt: Durch eine gezielte Aktienauswahl können,

    Haziran 9, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Hakan Bey,

      Bu hiç aklıma gelmemişti. ok teşekkür ederim değerli katkınız için. Bununla ilgili bir yazı yazayım o zaman:)

      İçinde bildiğim şirketler de var ama hiç duymadıklarım da var.

      Saygılar.

      Haziran 9, 2018
  6. hakan85 demiş ki:

    Rica ederim bende yeni ögrendim 100 senedir temettü veriyorlarmis bu sirketler Arastirirsaniz bizleride aydinlatirsaniz cok mutlu oluruz
    Saygilar

    Haziran 9, 2018
    Yanıtla
  7. hakan85 demiş ki:

    Ben Almanyada yasiyorum burdaki en Verimli Temettü sirketleri
    1) Daimler (Mercedes ) hisse basi 3,70 Euro
    2) Munich Re ( hisse basi 9,00 Euro
    3)Deutsche telekom (hisse basi 0,70 Cent Euro
    4) Bmw (hisse basi 4,25 Euro
    5)Allianz (hisse basi 8,70 Euro
    Ve benim Favorim ama temettü vermiyor
    berkshire hathaway b aktie 😉 Warren Amca
    Türkiye deki Favorim Tupras, Egeen,Froto,isyat

    Haziran 9, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Hakan Bey,

      Otomotiv, sigorta ve telekom sektörleri Almanya’da iyi temettü veriyor diyorsunuz yani. Verimleri nasıl acaba? incelemek lazım iyice.

      Berkshire Hathaway hepimizin favorisi:) Mektupları çevirirken çok şey öğretti bana Warren Buffett:)

      Bol kazançlar dilerim.

      Saygılar.

      Haziran 10, 2018
  8. cahil ordinaryus demiş ki:

    yine mükemmel bir yazı olmuş…

    benim 2 sorum olacak

    1- Dünyadaki petrol şirketleri dikey entegrasyon da denilen üretimden son tüketiciye satışa kadar tüm süreçte varlık göstermekteler. Peki bunun faydası ne?

    Basitçe, petrol fiyatları yükseldikçe üretilen malın fiyatının artmasından kaynaklı olarak, düştüğünde ise rafineri marjlarının artmasından dolayı bu büyük şirketler kâr ediyorlar. Yani gelirlerini dengeliyorlar.

    burada bahsedilen rafineri marjlarının artmasından gelir elde etmek kısmı nasıl oluyor ? (petrol şirketleri bir nevi depoculuk yapıp oradan gelir mi elde ediyorlar ?)

    2- eğer bir gün bu şirketlere yatırım yapmayı düşünürsen bunu hangi kanaldan yapmayı planlıyorsun. Yurt dışı hisse alım komisyonları çok fazla yüksek mesela 46 dolarlık bir BP hissesi almak istediğinde en kötü belkide 10-15 dolar komisyon ödemen gerekecek. Bunu nasıl aşacaksın ?

    eline emeğine sağlık tekrardan teşekkürler

    Haziran 10, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Cahil Ordinaryus,

      Rafineriler petrolü ayırırken çok yüksek oranda enerji tüketirler. Büyük çoğunluğu da petrol damıtma süreci sırasında açığa çıkan ucuz gaz vs gibi ürünleri de enerji üretmekte kullanırlar. Şimdi, petrolün varili 100 dolarken %10 bu ürünler kullanıldığında, 10 dolar rafineriye enerji maliyeti olur (100 dolara aldığım bir varil petrolün 10 dolarlık kısmını petrol damıtma sürecinde kullandım). Örnek olarak 12 dolar brüt kâr ediyorsa varil başına, varilin %10’unu da üretimde kullandığı için rafineri kârı (marjı) 10-2=2 dolar olur.

      Aynı senaryoda petrolün varili 20 dolara düşerse, bu varilin %10’unu damıtma sürecinde enerji olarak kullanan şirketler 2 dolar maliyetle karşılaşırlar. 12 dolar brüt kâr ediyorsa varil başına 12-2=10 dolar marj elde eder. İlk sorunuzun cevabı buydu. Yani petrol fiyatı düşünce rafinerilerin enerji maliyetleri düşer.

      Ben yurt dışı hisse senedi alırken aracı kurum kullanacağım. Kurumların minimum alış tutarları var. Yine örnek olarak 1000 dolarlık hisse alırsanız 20 dolar komisyon alırlar. O minimum tutardır. Üstü için hisse başı düşük miktar ödersiniz. Hatta bazen 1000 dolara 25 dolar komisyon öderken 10.000 dolara da aynı komisyonu ödersiniz. Yani ne kadar çok alırsanız komisyonunuz düşer.

      Umarım aradığınız cevapları verebilmişimdir. Desteğiniz için çok teşekkür ederim.

      Saygılar.

      Haziran 10, 2018
  9. Cenk demiş ki:

    Yiğit Bey selamlar,
    Mrmilyoner’i bana öğrettiğiniz için teşekkür ederim. Sanırım 3bin usd’ye 60gun komisyon almayan online araci kurum ile ben de yabanci borsalara giris yapacagim. Aklimda, tesla, apple, netflix, paypal, northrup grumman firmalari var.

    Haziran 11, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Cenk Bey,

      Yabancı aracı kurumlar hakkında bir şey söyleyemeyeceğim. Bilgim hiç yok çünkü.

      Hisseleri seçerken de dikkatli olmak lazım. En başta çok pahalıya almamak lazım:)

      Saygılar.

      Haziran 11, 2018
  10. hakan85 demiş ki:

    Daimler (Mercedes Hersene düzenli Temettü (Dividinde )veriyor Munich re sigorta sirketine gelince Warren Amcanin hisse portföy inde var oda yatirim yapmis
    Mercedesin Gecmis Bilgilerini link olarak atiyorum
    https://www.daimler.com/dokumente/investoren/aktie/dividende/daimler-ir-dividendeundgrundkapital-2018.pdf

    Bu arada Avrupanin en ucuz Araci kurumu bizler Degiro diye bir Hollandali Firmayi kullaniyoruz cok ucuz ve Devlet garantisi altinda 25.000 euro kadar

    Saygilar /Bol kazanclar

    Haziran 12, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Hakan Bey,

      Katkılarınız için çok teşekkür ederim. Munic Re’yi hatırladım mektuplarından.

      Degiro’yu bilmiyorum. Burada maalesef komisyonlar çok yüksek. Umarım ileride daha da düşer.

      Ama bu arada sermaye de biriktirmemiz lazım tasarruf ederek:)

      Çalışmaya devam.

      Saygılar.

      Haziran 12, 2018
  11. msd demiş ki:

    Geçen sene okuduğum bu yazıdan sonra gözü kapalı 5 tane XOM hissesi alıp iki temettü ödemesi kadar bir süre fiyatlarındaki iniş çıkışları takip etmiştim. Tabiki pek fazla sabredemeyip 5 tanecik hisseyi aldığım fiyata satmıştım (70$). Maceram kısa sürmüştü.

    Sonra ne mi oldu? Nisan ayında borsaların düştüğünü öğrenince ilk baktığım hisse yine XOM olmuştu. 48$ lara düştüğünü görünce hem yine niyetlensem de almaya cesaret edememiştim. Hoş yine bir 5 hisselik bütçem olacaktı. :))

    Sonra hisse 30$ ları gördü, petrol kıyameti koptu, petrol sudan ucuza satılmaya başladı. Şimdi tekrar baktığımda hisse 42$ olmuş, aklıma bu yazı geldi. Değerlendirmeyi tekrar okuyayım dedim. Kim bilir belki fiyatı artar, 5 hisse alalım. 🙂

    Mayıs 16, 2020
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Selamlar Sayın MSD,

      Petrol hisselerinin tamamı o zamandan bu zamana çok düştü. Ne kadar sürer bilmiyorum ama hissedarlara değer kaybettirdiği bir gerçek.

      İzlemeye devam edelim.

      Saygılar.

      Mayıs 17, 2020

Cesur için bir cevap yazınCevabı iptal et

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.