Warren Buffett’ın Hissedarlara Yazdığı Mektuplar Serisi – 2024

Herkese selamlar.

Dünyanın en ünlü yatırımcısı, 94 yaşındaki Warren Buffett, 2025 hissedar mektubunda hem veda sinyalleri veriyor hem de yatırımcılığın temel taşlarını bir kez daha hatırlatıyor.

Bu mektup sadece bir yıllık faaliyet raporu değil, aynı zamanda bir hayat dersleri kitabı… Buffett, geçmişteki hatalarını kabul ederken, gelecekteki lider Greg Abel’e olan güvenini okuyucularla paylaşıyor. 60 yıllık Berkshire Hathaway deneyiminin ardından açık sözlülükle ve müthiş iç görülerle dolu bu metin; yalnızca bir şirketin değil, aynı zamanda Amerikan kapitalizminin ruhunu da bize anlatıyor.

📌 Bu yazıda Buffett’ın:

• Yatırım hatalarına yaklaşımını,
• Ajit Jain ve Greg Abel hakkındaki görüşlerini,
• Sigortacılığın bilinmeyen yönlerini,
• Japonya yatırımları ile ilgili stratejisini,
• Ve kendi iç dünyasını nasıl gördüğünü bulacaksınız.

Hadi şimdi bu veda mektubuna başlayalım.

Berkshire Hathaway Inc. Hissedarlarına:

Bu mektup size, Berkshire’ın yıllık faaliyet raporunun eki olarak geliyor. Halka açık bir şirket olarak, size düzenli aralıklarla belirli birçok bilgi vermemiz gerekiyor.

Ancak bizim için “rapor” daha büyük bir sorumluluk anlamına gelir. Raporda bulunması zorunlu olan bilgiler dışında, sahip olduğunuz şey ve bizim nasıl düşündüğümüz konusunda daha fazla şey anlatma konusunda kendimizi borçlu hissediyoruz. Amacımız, sizinle yer değiştirseydik – yani, siz Berkshire’ın Üst Yöneticisi iken ben ve ailem küçük yatırımcılar olsaydık ve size birikimlerimizi emanet etseydik- kullanmanızı isteyeceğimiz bir dil ile sizinle iletişim kurmaktır.

Bu yaklaşım bizi, Berkshire hisseleriniz aracılığıyla dolaylı olarak sahip olduğunuz birçok işletmedeki hem iyi hem de kötü gelişmeleri yıllık olarak anlatmaya sevk ediyor. Ancak, belirli iştiraklerdeki sorunları tartışırken, Tom Murphy’nin 60 yıl önce bana verdiği tavsiyeyi izlemeye çalışırım: “Övgüleri isim ile belirt, eleştirileri ise genel olarak yap”

Hatalar – Evet, Berkshire’da Bunları Yapıyoruz

Bazen Berkshire için satın aldığım bir işletmenin geleceğini değerlendirirken hata yaptığım oluyor. Bu hataların her biri sermayenin yeniden dağıtılması kararlarında da hataya sebep oluyor. Bu hem işletmelerin kısmi sahipliği olarak gördüğümüz hisse senetleri hakkındaki kararlarda hem de şirketlerin %100’ünü satın aldığımız durumlarda meydana geliyor.

Arada sırada da Berkshire’ın işe aldığı yöneticilerin yeteneklerini veya sadakatini değerlendirirken hatalar yaptığım oldu. Sadakat konusunda yaşanan hayal kırıklıkları, mali etkilerinin ötesinde, başarısız bir evliliğin acısına yaklaşabilen bir darbeye neden olabilir.

Çalışanlarla ilgili alınan kararlarda makul bir doğruluk oranı umut edilebilecek tek şeydir. Başlıca günah ise hataların düzeltilmesini geciktirmek veya Charlie Munger’ın deyimiyle “başını kuma gömmektir”. Charlie bana sorunların dilek dileyerek ortadan kaldırılamayacağını söylerdi. Sorunlar ne kadar rahatsız edici olursa olsun, eylem gerektirir.

***

2019-23 döneminde, size yazdığım mektuplarda “hata” veya “yanlış” kelimelerini 16 kez kullandım. Diğer birçok büyük şirket bu süre zarfında bu kelimeleri hiç kullanmadı. Amazon’un 2021 tarihli mektubunda acımasızca açık sözlü gözlemlerde bulunduğunu kabul etmeliyim. Başka yerlerde ise, genellikle neşeli konuşmalar ve mutlu resimler vardı.

Ayrıca, yönetim kurulu toplantılarında veya analist toplantılarında “hata” veya “yanlış”ın yasak olduğu büyük halka açık şirketlerin yönetim kurullarında da görev yaptım. Yönetimsel mükemmelliği ima eden bu tabu, beni her zaman germiştir (ancak bazen açılabilecek davaları engellemek için hukuki tavsiye sebebiyle sınırlı bir tartışma ortamı yaratılabilir. Dava açmaya çok meraklı bir toplumda yaşıyoruz).

***

94 yaşındayım, Greg Abel’ın Üst Yönetici olarak benim yerime geçmesi ve bu mektupları yazması uzun sürmeyecek. Greg, yıllık olarak Berkshire Üst Yöneticisinin hissedarlarına tam kapsamlı bir “rapor” borçlu olduğu konusunda benimle aynı görüşe sahip. Ayrıca, hissedarlarınızı kandırmaya başlarsanız, sonunda kendi saçmalığınıza inanıp kendinizi de kandırmaya başlayacağınızı da anlıyor.

Pete Liegl – Türünün Tek Örneği

Berkshire hissedarlarının çoğunun bilmediği ama toplam servetlerine milyarlarca dolar katkıda bulunan bir adam olan Pete Liegl’in olağanüstü hikayesini anlatmama izin verin. Pete, Kasım ayında vefat etti, 80 yaşındaydı ve hala çalışıyordu.

Forest River’ı ilk olarak 21 Haziran 2005’te duydum. Pete’in kurduğu ve yönettiği bir Indiana şirketiydi. O gün bir aracıdan, karavan üreticisi olan bir şirketle ilgili verileri ayrıntılı olarak açıklayan bir mektup aldım. Mektubun yazarı, Forest River’ın %100 sahibi olan Pete’in, şirketi özellikle Berkshire’a satmak istediğini söyledi. Ayrıca Pete’in almayı beklediği parayı da söyledi. Bu ciddi yaklaşımı beğendim.

Karavan bayilerinde biraz araştırma yaptım, öğrendiklerim hoşuma gitti ve 28 Haziran’da Omaha’da bir toplantı ayarladım. Pete, karısı Sharon ve kızı Lisa’yı da beraberinde getirdi. Görüşmemizde bana, şirketi yönetmeye devam etmek istediğini ancak ailesinin finansal güvenliğini sağlayabilirse daha rahat hissedeceğini söyledi.

Pete daha sonra Forest River’a kiralanmış ve 21 Haziran tarihli mektupta yer almayan bir takım gayrimenkule sahip olduğunu söyledi. Değerleme yapmayacağımı ve onun değerlemesini kabul edeceğimi belirttiğim için bu varlıklar özelinde birkaç dakika içinde bir fiyat belirleyip anlaştık.

Sonra netlik gerektiren diğer noktaya geldik. Pete’e yönetici performans tazminatının ne olması gerektiğini sordum ve ne derse desin kabul edeceğimi ekledim. (Bunun genel kullanım için önerdiğim bir yaklaşım olmadığını eklemeliyim).

Pete; karısı, kızı ve ben öne eğilirken durakladı. Sonra bizi şaşırtarak şöyle dedi: “Yani, Berkshire’a baktım ve patronumdan daha fazla kazanmak istemiyorum, bu yüzden bana yılda 100.000 dolar ödeyin yeter.” Kendimi yerden kaldırdıktan sonra ekledi: “Ama bu yıl X kazanacağız (bir sayı söyledi) ve şirketin şu andaki kazancının üzerindeki tutarın %10’u kadar yıllık ikramiye istiyorum.” Ben de şöyle cevap verdim: “Tamam Pete, ama Forest River herhangi bir önemli satın alma yaparsa, kullanılan ek sermaye için ikramiyede uygun bir ayarlama yapacağız.” “Uygun” veya “önemli” terimlerini tanımlamadım, ancak bu belirsiz terimler hiçbir zaman bir soruna yol açmadı.

Dördümüz daha sonra Omaha’nın Happy Hollow Kulübü’nde akşam yemeğine gittik ve sonsuza dek mutlu yaşadık. Sonraki 19 yıl boyunca Pete büyük başarılara imza attı. Hiçbir rakip onun performansına yaklaşamadı.

***

Her şirketin anlaşılması kolay bir işi yoktur ve Pete gibi çok az sayıda şirket sahibi veya yönetici bulunur. Tabii ki, Berkshire’ın satın aldığı işletmeler hakkında kendi payıma düşen hataları yapmayı ve bazen iş yaptığım kişileri değerlendirirken hata yapmaya devam etmeyi bekliyorum.

Ancak, hem işletmenin potansiyeli hem de yöneticinin yeteneği ve sadakati konusunda birçok hoş sürprizle de karşılaştım. Deneyimlerimiz bize gösterdi ki, tek bir iyi karar zamanla nefes kesici bir fark yaratabilir. (GEICO’yu bir işletme kararı, Ajit Jain’i bir yönetim kararı ve Charlie Munger’ı benzersiz bir ortak, kişisel danışman ve sadık bir arkadaş olarak bulma şansımı düşünün.) Hataların etkisi zamanla ortadan kaybolur; iyi kararların etkisi ise sonsuza kadar sürer.

***

Üst Yönetici seçimlerimizde önemli bir nokta daha: Bir adayın hangi okula gittiğine asla bakmam. Asla!

Elbette, en ünlü okullara giden muhteşem yöneticiler var. Ancak Pete gibi daha az prestijli bir okula giderek ve hatta okulu bitirmeye zahmet etmeyerek değer yaratan çok sayıda insan var. Dünyayı değiştirecek patlayan bir endüstride işe koyulmanın, duvara asabileceği bir diploma için okulda kalmaktan çok daha önemli olduğuna karar veren arkadaşım Bill Gates’e bakın. (Yeni kitabı Source Code’u mutlaka okuyun.)

Kısa bir süre önce, Jessica Toonkel ile telefonda tanıştım. Uzun yıllar önce üvey büyükbabası Ben Rosner Charlie ve benim için bir şirketi yönetmişti. Ben, bir perakende dehasıydı ve bu raporu hazırlarken, Jessica’ya Ben’in kısa olduğunu hatırladığım okul serüvenini teyit ettirdim. Jessica’nın cevabı: “Ben, 6. sınıftan sonra hiç okuyamadı.” oldu.

Üç iyi üniversitede eğitim alma şansına sahip oldum ve hayat boyu öğrenmeye de inanıyorum. Ancak, işletme yeteneğinin çok büyük bir kısmının doğuştan geldiğini gözlemledim.

Pete Liegl doğuştan yetenekliydi.

***

Geçen Senenin Performansı

2024’te Berkshire, 189 şirketimizin %53’ünün kazançlarında düşüş bildirmesine rağmen, beklediğimden daha iyi performans sergiledi. Kâr artışı, Hazine Bonosu getirilerinin iyileşmesi ve bu oldukça likit ve kısa vadeli menkul kıymetlerdeki varlıklarımızı önemli ölçüde artırmamızla, yatırım gelirlerinde yaşanan büyük artışla desteklendi.

Sigorta faaliyetimiz GEICO’nun önemli katkısı ile birlikte önemli bir kâr artışı sağladı. Todd Combs, beş yıl içinde GEICO’yu büyük ölçüde yeniden şekillendirdi, verimliliği artırdı ve sigortacılık uygulamalarını güncel hale getirdi. GEICO, uzun süredir var olan ve parlatılmaya ihtiyaç duyan bir mücevherdi ve Todd bu iş için yorulmadan çalıştı. Henüz tamamlanmamış olsa da, 2024’te meydana gelen gelişmeler muhteşemdi.

Genel olarak, mal-kaza (P/C) sigorta fiyatları 2024’te yükseldi ve kasırgalardan kaynaklanan hasarda yaşanan büyük artışı yansıttı. İklim değişikliği gelişini duyuruyor olabilir. Ancak, 2024’te hiçbir “büyük” olay yaşanmadı. Bir gün, herhangi bir gün, gerçekten şaşırtıcı bir sigorta kaybı meydana gelecek – ve yılda sadece bir tane olacağının da garantisi yok.

M/K işi Berkshire için o kadar merkezi bir öneme sahip ki, mektubun ilerleyen kısımlarında üzerine daha fazla eğilmeyi hak ediyor.

Sigorta dışındaki en büyük iki işimiz olan Berkshire’ın demiryolu ve kamu hizmetleri operasyonları toplam kârını iyileştirdi. Ancak her ikisinin de yapması gereken çok şey var.

Yılın sonlarında elektrik üretimi ve dağıtımından oluşan kamu hizmetleri faaliyetindeki varlığımızı yaklaşık %92’den %100’e çıkardık ve bu bize 3,9 milyar dolara maloldu. Bunun 2,9 milyar doları nakit olarak ödendi ve geri kalan tutar Berkshire “B” hisseleri ile tamamlandı.

***

Toplamda, 2024’te 47,4 milyar dolar faaliyet kârı elde ettik. Bazı okuyucuları homurdandırma pahasına düzenli olarak bu tutarın GAAP tarafından zorunlu kılınan kârdan farklı olduğunu vurguluyoruz.

Kendi hesabımızı yaparken gerçekleşmiş veya gerçekleşmemiş olsun, sahip olduğumuz hisse senetleri ve tahvillerdeki sermaye kazançlarını ya da kayıplarını dikkate almayız. Zamanla, kazançların artma olasılığının yüksek olduğunu düşünüyoruz – aksi halde bu menkul kıymetleri neden satın alalım ki? -. Ancak, yıl bazındaki rakamlar çılgınca ve öngörülemez şekilde dalgalanacaktır. Bu tür kazançlar için ufkumuz neredeyse her zaman tek bir yıldan çok daha uzundur. Birçok durumda vademiz on yılları aşar. Bu uzun vadeli yatırımlarımız bazen çok kârlı satın alımlardır.

İşte 2023-24 kârının bizim gördüğümüz şekliyle dökümü aşağıda. Tüm hesaplamalar amortisman ve vergi sonrasıdır. Wall Street’in kusurlu favorisi olan FAVÖK, bizim için uygun değildir.

Sürpriz, Sürpriz! Önemli Bir Amerikan Rekoru Kırıldı

Altmış yıl önce, mevcut yönetim Berkshire’ın kontrolünü ele geçirdi. Bu hareket bir hataydı – benim hatamdı – ve bizi yirmi yıl boyunca etkiledi. Charlie, vurgulamalıyım ki, bariz hatamı hemen fark etti: Berkshire için ödediğim bedel ucuz görünse de, büyük bir kuzey tekstil operasyonu olan faaliyeti yok olmaya doğru gidiyordu.

ABD Hazine Bakanlığı, Berkshire’ın kaderi hakkında sessiz uyarılar almıştı bile. Şirket 1965’te bir kuruş gelir vergisi ödemedi, bu utanç şirkette on yıl devam etti. Bu göz alıcı yeni girişimlerde anlaşılabilir, ancak Amerikan endüstrisinin saygın bir kurumunda gerçekleştiğinde yanıp sönen sarı bir ışık gibidir. Berkshire tahtalıköye doğru gidiyordu.

60 yıl ileri sarın ve hala Berkshire Hathaway adı altında faaliyet gösteren şirketin, trilyonlarca dolarlık piyasa değerine sahip Amerikan teknoloji devlerini bile geride bırakarak, ABD Hükümetinin daha önce hiç almadığı kadar çok kurumlar vergisi ödediğinde, Hazine’nin yaşadığı şaşkınlığı hayal edin.

Açık olmak gerekirse, Berkshire geçen yıl Vergi Dairesine toplam 26,8 milyar dolar tutarında dört ödeme yaptı. Bu, tüm Amerikan şirketlerinin ödediğinin yaklaşık %5’i. (Ek olarak, yabancı hükümetlere ve 44 eyalete önemli miktarda gelir vergisi ödedik.)

Bu rekor kıran ödemeye sebep olan önemli bir etkene dikkatinizi çekmek isterim: Berkshire hissedarları 1965-2024 döneminde yalnızca bir kez nakit temettü aldılar. 3 Ocak 1967’de tek temettümüz olan 101.755 dolar veya A hissesi başına 10 senti dağıttık. (Berkshire Yönetim Kuruluna temettü dağıtmayı neden önerdiğimi hatırlayamıyorum. Şimdi kötü bir rüya gibi görünüyor.)

Berkshire hissedarları altmış yıl boyunca sürekli yeniden yatırımı destekledi ve bu da şirketin vergiye tabi gelirini oluşturmasını sağladı. ABD Hazine Bakanlığı’na yapılan nakit gelir vergisi ödemeleri, ilk on yılda çok azdı, şimdi toplamda 101 milyar doları aştı… ve artmaya da devam ediyor.

***

Büyük sayıları idrak etmek zor olabilir. Geçen yıl ödediğimiz 26,8 milyar doları size yeniden anlatmama izin verin.

Berkshire, 2024 boyunca her 20 dakikada bir Hazine’ye 1 milyon dolarlık çek gönderseydi – 2024 artık yıl olduğu için 366 gün ve geceyi hesaba katın – yıl sonunda federal hükümete hala önemli bir miktar borcumuz kalırdı. Doğrusu, Hazine bize kısa bir mola verebileceğimizi, biraz uyuyabileceğimizi ve 2025 vergi ödemelerimize hazırlanabileceğimizi söylemeden önce Ocak ayı biterdi.

Paranız Nerede

Berkshire’ın hisse senedi faaliyeti çok yönlüdür. Bir yandan, yatırım yapılan şirketin hisselerinin en az %80’ini elinde bulundurarak birçok işletmenin kontrolüne sahibiz. Genellikle bu oran %100. Bu 189 iştirak, hisse senetlerine benzer özellikler taşıyor ancak tıpa tıp aynı şey değil. Koleksiyon yüzlerce milyar dolar değerinde ve birkaç nadir mücevher, birçok iyi ama muhteşem olmaktan uzak işletme ve hayal kırıklığı yaratan bazı şirketleri içeriyor. Büyük bir engel teşkil eden hiçbir şeye sahip değiliz ancak hiç satın almamam gereken bir dizi şirketimiz de var.

Öte yandan, Apple, American Express, Coca-Cola ve Moody’s gibi bilinen isimlerden oluşan bir düzine çok büyük ve oldukça kârlı işletmenin küçük bir yüzdesine de sahibiz. Bu şirketlerin çoğu, faaliyetleri için gereken net öz sermaye üzerinden çok yüksek kâr elde ediyor. Yıl sonunda, ortağı olduğumuz şirketlerin değeri 272 milyar dolara ulaştı. Anlaşılabilir bir şekilde, gerçekten olağanüstü işletmelerin tamamını nadiren satın alabilirsiniz. Ancak bu mücevherlerin küçük bir kısmını seans açıkken Wall Street’te satın alma imkânına sahibiz. Fakat bunları çok nadiren de uygun fiyatlara bulabiliyoruz.

Sermaye araçları seçiminde tarafsızız, tasarruflarınızı (ve ailemin tasarruflarını) en iyi şekilde nerede kullanabileceğimize göre her ikisine de yatırım yapıyoruz. Genellikle hiçbir şey cazip görünmüyor; çok nadiren kendimizi fırsatlar içinde buluyoruz. Greg, Charlie’nin yaptığı gibi böyle zamanlarda hareket etme yeteneğini canlı bir şekilde gösterdi.

Hisse senetlerinde, hata yaptığımda yön değiştirmek daha kolay oluyor. Berkshire’ın mevcut büyüklüğünün bu imkanı kısıtladığını ise vurgulamak isterim. Bir anda yönümüzü değiştiremeyiz. Bazen pozisyon almak ya da o pozisyondan çıkmak için bir yıl veya daha fazla zaman gerekir. Ek olarak, küçük bir kısmına sahip olduğumuz azınlık pozisyonlarımızda, gerektiğinde yönetimi değiştiremeyiz veya alınan kararlardan memnun değilsek sermayenin yeniden yönlendirilmesi hususunda insiyatif alamayız.

Kontrol ettiğimiz şirketlerde ise bu kararları dikte edebiliriz, ancak hatalardan kurtulma konusunda çok daha az esnekliğe sahibiz. Berkshire, sonu gelmeyecek sorunlarla karşı karşıya kalmadığı sürece neredeyse hiçbir zaman tamamına sahip olduğu bir şirketi satmaz. Bunun bir telafisi, bazı işletme sahiplerinin bu kararlı davranışımız nedeniyle şirketlerini satmak için Berkshire’ı aramalarıdır. Bazen bu satış kararında çok önemli bir etken haline gelir.

***

Bazı yorumcuların şu anda Berkshire’da olağanüstü bir nakit pozisyonu görmelerine rağmen, paranızın büyük çoğunluğu hisse senetlerinde kalmaya devam ediyor. Bu tercihimiz değişmeyecek. Sahip olduğumuz piyasada işlem gören hisse senetleri geçen yıl 354 milyar dolardan 272 milyar dolara gerilerken, piyasada işlem görmeyen varlıklarımızın değeri bir miktar arttı ve bu miktar işlem gören hisse senedi portföyünün değerinden çok daha yüksek olmaya devam ediyor.

Berkshire hissedarları, paralarının önemli bir çoğunluğunu büyük oranda Amerikan hisse senetleri olmak üzere, hisse senetlerinde değerlendireceğimizden emin olabilirler. Ancak bunların birçoğunun önemli uluslararası faaliyetleri olacak. Berkshire, yönetimi bizde olsun ya da olmasın, iyi şirketlere sahip olmayı her zaman nakit varlık tutmaya tercih edecek.

Mali çılgınlığın hakim olduğu ortamda kağıt paranın değeri hızla buharlaşabilir. Bazı ülkelerde, bu pervasız uygulama alışkanlık haline geldi ve ülkemizin kısa tarihinde, ülkemiz de uçurumun kenarına kadar geldi. Sabit kuponlu tahviller kontrolden çıkan para birimlerine karşı hiçbir koruma sağlamaz.

Ancak, işletmeler ve yetenekli bireyler, malları veya hizmetleri ülkenin vatandaşları tarafından istendiği sürece genellikle parasal istikrarsızlıkla başa çıkmanın bir yolunu bulurlar. Aynı şey, kişisel beceriler için de geçerlidir. Atletik mükemmellik, harika bir ses, tıbbi ya da hukuki beceriler veya herhangi bir özel yeteneğim olmadığı için hayatım boyunca hisse senetlerine güvenmek zorunda kaldım. Aslında, Amerikan şirketlerinin başarısına güvendim ve güvenmeye de devam edeceğim.

***

Öyle ya da böyle, bireyler tarafından tasarrufların mantıklı -daha da iyisi yaratıcı- olarak yeniden dağıtımı, istenen mal ve hizmetlerin sürekli olarak arttırılması için gereklidir. Bu sisteme kapitalizm denir. Kusurları ve suistimal edenleri vardır. Bazı açılardan baktığımızda bu olaylar her zamankinden daha korkunç da olabilir. Ancak kapitalizmin diğer ekonomik sistemlerle kıyaslanamayacak harikalar yaratma potansiyeli de vardır.

Amerika bunun en önemli örneğidir. Ülkemizin sadece 235 yıllık tarihi boyunca kaydettiği ilerleme, Anayasa kabul edildiğinde ve ülkenin enerjisi serbest bırakıldığında, en iyimser kurucular tarafından bile hayal edilemezdi.

Ülkemizin kurulduğu ilk zamanlarda bazen kendi tasarrufları yetmediğinde yurtdışından borç aldığı oldu. Ancak, aynı zamanda, birçok Amerikalının sürekli tasarruf etmesine ve daha sonra tasarruf sahiplerinin veya diğer Amerikalıların bu sermayeyi akıllıca kullanmasına ihtiyacımız vardı. Amerika ürettiği her şeyi tüketmiş olsaydı, ülke havanda su dövmüş olurdu.

Tabii ki bu süreç her zaman güzel olmamıştır. Ülkemiz, her zaman tasarruflarını kendilerine emanet edenlerden faydalanmaya çalışan birçok alçak düzenbaza da sahip olmuştur. Ancak bugün de tam olarak devam eden bu tür usulsüzlüklere ve acımasız rekabet veya yıkıcı yenilikler nedeniyle sonunda başarısızlığa uğrayan çok fazla girişime rağmen, Amerikalıların tasarrufları herhangi bir kolonicinin hayal bile edemeyeceği miktarda ve kalitede çıktı üretmiştir.

Sadece dört milyonluk bir nüfus ve Amerikalıları birbirine kırdıran acımasız bir iç savaşa rağmen – Amerika dünyayı değiştirmeyi başarmıştır.

***

Ufak da olsa, Berkshire hissedarları temettü almaktan vazgeçerek ve böylece tüketmek yerine yeniden yatırım yaparak Amerikan mucizesine katıldılar. Başlangıçta, kârın yeriden yatırıma aktarılma miktarı çok küçüktü yani neredeyse anlamsızdı. Ancak zamanla, uzun vadede bileşik getirinin büyüsüyle birleşen sürdürülebilir bir tasarruf kültürünün birleşimi ile hızla çoğaldı.

Berkshire’ın faaliyetlerinin etkisini artık ülkemizin her köşesinde görebiliyoruz. Fakat henüz işimiz bitmedi. Şirketler birçok nedenden dolayı ölüyor ancak insanların kaderinin aksine, yaşlılık kendi başına ölümcül değil. Berkshire bugün 1965’tekinden çok daha genç.

Ancak, Charlie ve benim her zaman söylediğimiz gibi, Berkshire Amerika dışında hiçbir yerde elde ettiği bu sonuçlara ulaşamazdı. Oysa Berkshire hiç var olmasaydı Amerika şu anki kadar başarılı olurdu.

***

O yüzden Sam Amca’ya çok teşekkürler. Bir gün Berkshire’daki yeğenleriniz size 2024’te yaptığımızdan daha büyük paralar göndermeyi umuyor. Bu paraları akıllıca harcayın. Kendi hataları olmamasına rağmen hayatta şansı yaver gitmemiş insanlara çok iyi bakın. Onlar daha iyisini hak ediyor. Ek olarak, istikrarlı bir para birimini korumak için size ihtiyacımız olduğunu ve bu sonucun sizin tarafınızdan hem bilgelik hem de dikkat gerektirdiğini asla unutmayın.

Mal-Kaza Sigortası

M/K sigortası Berkshire’ın temel faaliyeti olmaya devam ediyor. Sektör, dev işletmeler arasında nadir görülen -çok nadir görülen- bir finansal modeli izliyor.

Şirketler, genellikle, ürün veya hizmetlerinin satışından önce veya satışla eş zamanlı olarak işçilik, malzeme, envanter, tesis ve ekipman vb. için maliyetler üstlenirler. Sonuç olarak, Üst Yöneticileri, ürünlerini satmadan önce maliyetini aşağı yukarı bilirler. Satış fiyatı maliyetinden düşük olduğunda, yöneticiler kısa sürede bir sorun olduğunu anlarlar. Nakit kaybını görmezden gelmek oldukça zordur.

M/K sigorta poliçesi yazarken, ödemeyi peşin alırız ve ürünümüzün bize ne kadara mal olduğunu ise çok daha sonra öğreniriz. Bu bazen 30 yıl ya da daha çok sürebilir. (50 yıl veya daha önce asbest maruz kalanlar için hala önemli ödemeler yapıyoruz.)

Bu çalışma şekli, M/K sigortacılarına çoğu masrafı yapmadan önce nakit ödeme yapılmasını sağlar ancak yöneticiler ne olduğunu fark etmeden bazen dağlar kadar para kaybedilmesine sebep olur.

Zararların hızla bildirildiği, değerlendirildiği ve ödendiği tarım sigortası veya dolu hasarı gibi belirli sigorta türleri bu uyumsuzluğu en aza indirir. Ancak diğer türlerde, şirket iflas ederken bunun farkında olmayan yönetici ve hissedarlar mutlu mesut hayatlarına devam edebilir. Tıbbi uygulama hatası veya ürün sorumluluğu gibi sigorta kapsamlarını düşünün. Geniş olasılığa sahip ürün grubu ile uğraşan bir M/K sigorta şirketi sahiplerine ve düzenleyicilere uzun yıllar -hatta on yıllar- boyunca büyük ancak hayali karlar üretebilir. Muhasebe, CEO bir iyimser veya dolandırıcıysa özellikle çok daha tehlikeli olabilir. Bu olasılıklar hayal ürünü değildir: Tarih bize her türden çok sayıda olayın varlığını hatırlatmaktadır.

On yıllar boyunca, bahsettiğimiz bu “parayı önceden al zararları ise sonradan karşıla” iş modeli, Berkshire’ın büyük miktarlarda yatırım yapmasına ve bizim düşüncemize göre genel olarak küçük bir sigortacılık faaliyet karı elde etmemize olanak sağladı. “Sürprizler” için tahminler yapıyoruz ve şimdiye kadar bu tahminler yeterli oldu.

Faaliyetlerimiz sonucu ortaya çıkan büyük ve artan tazminat ödemeleri bizi caydırmıyor. (Bunu okurken orman yangınlarını düşünün.) Bunları absorbe etmek ve sürprizler ortaya çıktığında duygusuzca darbelere göğüs germek bizim işimiz. Ayrıca “ani” kararlara, sahte davalara ve hileli davranışlara itiraz etmek de bizim işimiz.

Ajit yönetimindeki sigorta faaliyetimiz, hem risk alma iştahı hem de dağ gibi sağlam mali gücüyle tanınan, Omaha merkezli önemsiz bir şirketten dünya liderine dönüştü. Dahası, Greg, yöneticilerimiz ve ben, aldığımız maaşla kıyaslandığında Berkshire’da çok büyük bir yatırıma sahibiz. Ek olarak, opsiyonları veya diğer tek taraflı ücret ve tazminat şekillerini de kullanmıyoruz. Siz para kaybederseniz biz de kaybederiz. Bu yaklaşım ihtiyatı teşvik eder ancak öngörüyü garanti etmez.

***

M/K sigorta büyümesi artan ekonomik riske bağlıdır. Risk yoksa sigortaya gerek de yoktur.

Dünyada otomobil, kamyon veya uçağın olmadığı sadece 135 yıl öncesini düşünün. Şimdi sadece ABD’de her gün büyük hasara neden olan 300 milyonluk devasa bir araç filosu var. Kasırgalar, hortumlar ve orman yangınlarından kaynaklanan mülk hasarı çok büyük, büyüyor. Davranış kalıpları ve nihai maliyetleri giderek daha da öngörülemez hale geliyor.

Bu riskleri kapsamak için on yıllık poliçeler yazmak aptallık olurdu. Siz bunu çılgınlık olarak da adlandırabilirsiniz. Ancak bu tür risklerin bir yıllık sürelerde üstlenilmesinin genellikle yönetilebilir olduğuna inanıyoruz. Fikrimizi değiştirirsek, sunduğumuz sözleşmeleri değiştiririz. Benim yaşam sürem boyunca, araç sigortacıları genellikle bir yıllık poliçeleri terk edip altı aylık poliçe yazmaya geçtiler. Bu değişiklik, kullanılabilen serbest nakdi azalttı ancak daha akıllı sigorta poliçeleri kesilmesini sağladı.

***

Hiçbir özel sigortacı Berkshire’ın katlanabileceği risk miktarını üstlenmeye istekli değildir. Bazen bu avantaj bizim için önemli olabilir. Ancak fiyatlar yetersiz olduğunda küçülmemiz de gerekir. Oyunda kalmak için asla yetersiz fiyatlı poliçeler yazmamalıyız. Bu tür poliçeler kurumsal intihardır.

M/K sigortasını uygun şekilde fiyatlandırmak bir sanat, bir bilimdir ve kesinlikle iyimserlerin işi değildir. Ajit’i işe alan Berkshire yöneticisi Mike Goldberg bunu en iyi şekilde şöyle ifade etmiştir: “Sigortacılarımızın her gün işe endişeli gelmesini isteriz ama bu endişe onları felç etmemeli.

***

Her şeyi göz önünde bulundurduğumuzda, M/K sigorta işini seviyoruz. Berkshire, finansal ve psikolojik olarak aşırı kayıpları gözünü kırpmadan karşılayabilir. Ayrıca reasürans şirketlerine bağımlı değiliz ve bu bize önemli ve kalıcı bir maliyet avantajı sağlıyor. Son olarak, olağanüstü yöneticilerimiz var (iyimser değiliz) ve M/K sigortasının sağladığı önemli serbest meblağı yatırıma yönlendirmek için özellikle iyi bir konumdayız.

Son yirmi yılda, sigorta faaliyetimiz 32 milyar dolar vergi sonrası kar elde etti. Bu da gelir vergisinden sonra her bir dolarlık satış için 3,3 sent anlamına geliyor. Bu arada kullanabildiğimiz serbest nakdimiz de 46 milyar dolardan 171 milyar dolara çıktı. Serbest nakdin zamanla biraz büyümesi muhtemeldir ve akıllıca yazılan poliçelerle (ve biraz da şansla) maliyetinin sıfır olma olasılığı da yüksektir.

Berkshire Japonya Yatırımlarını Artırıyor

ABD merkezli odak noktamızın küçük ama önemli bir istisnası, Japonya’ya yaptığımız büyüyen yatırımdır.

Berkshire’ın, kendisine benzer şekilde başarıyla faaliyet gösteren beş Japon holdinginden hisse satın almaya başlamasının üzerinden neredeyse altı yıl geçti. Beş şirket (alfabetik olarak) ITOCHU, Marubeni, Mitsubishi, Mitsui ve Sumitomo’dur. Bu büyük işletmelerin her biri, birçoğu Japonya’da bulunan ancak bazıları da dünya çapında faaliyet gösteren çok çeşitli işletmelerde hisselere sahiptir.

Berkshire, beş şirketle ilgili ilk satın alımlarını Temmuz 2019’da yaptı. Sadece mali kayıtlarına baktık ve hisse senetlerinin düşük fiyatlarına şaşırdık. Yıllar geçtikçe, bu şirketlere olan hayranlığımız sürekli olarak arttı. Greg onlarla birçok kez görüştü ve ben de ilerlemelerini düzenli olarak takip ediyorum. İkimiz de sermaye dağıtımlarını, yönetimlerini ve yatırımcılarına karşı tutumlarını seviyoruz.

Beş şirketin her biri uygun olduğunda temettülerini artırıyor, mantıklı olduğunda hisselerini geri alıyor ve üst düzey yöneticileri ücret ve bonus programlarında ABD’li meslektaşlarından çok daha az agresif.

Beş şirketteki hisselerimiz çok uzun vadeli ve yönetim kurullarını desteklemeye kararlıyız. Başından beri, payımızı her şirketin hisselerinin %10’unun altında tutmayı da kabul ettik. Ancak, bu sınıra yaklaştığımızda, beş şirket tavanı orta düzeyde gevşetmeyi kabul etti. Zamanla, Berkshire’ın beşinin de hisselerinin bir miktar arttığını göreceksiniz.

Yıl sonunda, Berkshire’ın toplam maliyeti (dolar cinsinden) 13,8 milyar dolardı ve hisselerimizin piyasa değeri şu anda toplam 23,5 milyar dolar.

Bu arada, Berkshire istikrarlı bir şekilde herhangi bir formüle bağlı olmadan yen cinsinden borçlanmasını artırdı. Hepsi sabit faizli, “değişken faiz” yok. Greg ve benim gelecekteki döviz kurları hakkında bir görüşümüz yok ve açık pozisyona sahip olmak istemiyoruz. Yıl sonunda 2,3 milyar dolarlık vergi sonrası kazancın 850 milyon doları 2024’te gerçekleşen doların değer kazanmasından kaynaklanmaktadır. GAAP kuralları değeri yendeki herhangi bir değer artışı ya da azalışını düzenli olarak bilançomuzda göstermemiz gerekiyor.

Greg ve onun nihai haleflerinin bu Japon pozisyonunu onlarca yıl boyunca elinde tutacağını ve Berkshire’ın gelecekte beş şirketle üretken bir şekilde çalışmanın başka yollarını bulacağını umuyorum.

Yen nötr stratejimizin mevcut matematiğini de beğeniyoruz. 2025’te Japon yatırımlarından beklenen yıllık temettü geliri yaklaşık 812 milyon dolar olacak. Yen cinsinden borcumuzun faiz maliyeti ise yaklaşık 135 milyon dolar civarında seyredecek.

Omaha’daki Yıllık Buluşma

Umarım 3 Mayıs’ta Omaha’da bize katılırsınız. Bu yıl biraz farklı bir program izliyoruz ancak temeli aynı kalacak. Amacımız sorularınızın çoğunun yanıtlanması, arkadaşlarınızla bağlantı kurmanız ve Omaha’dan iyi bir izlenimle ayrılmanız. Şehir ziyaretlerinizi dört gözle bekliyor.

Cüzdanınızı hafifletecek ve gününüzü aydınlatacak çok çeşitli Berkshire ürünleri sunmak için hemen hemen aynı gönüllü grubumuz orada olacak. Her zamanki gibi, Cuma günü öğleden sonra 12’den akşam 5’e kadar sevimli Squishmallow’lar, Fruit of the Loom iç çamaşırları, Brooks koşu ayakkabıları ve sizi cezbedecek bir dizi başka ürünle orada olacağız.

Yine, satışta yalnızca bir kitabımız olacak. Geçen yıl Poor Charlie’s Almanack’ı tanıttık ve hızlıca tükendi – Cumartesi günü mesai bitmeden önce 5.000 kopya satıldı.

Bu yıl sizlere 60 Years of Berkshire Hathaway’i sunacağız. 2015 yılında, yıllık buluşmalarımızdaki faaliyetlerin çoğunu yönetmesinin yanı sıra Carrie Sova’dan Berkshire’ın neşeli tarihini bir araya getirmeyi denemesini istedim. Hayal gücünü kullanması için ona tam yetki verdim ve o da beni yaratıcılığı, içeriği ve tasarımıyla büyüleyen bir kitap çıkardı.

Daha sonra Carrie, Berkshire’dan ayrılıp bir aile kurdu ve şimdi üç çocuğu var. Ancak her yaz Berkshire ofis ekibi, Omaha Storm Chasers’ın Triple A rakibine karşı oynadığı beyzbolu izlemek için bir araya geliyor. Birkaç mezundan bize katılmalarını istiyorum ve Carrie genellikle ailesiyle geliyor. Bu yılki etkinlikte, Charlie’nin nadiren kamuoyuna açıklanan fotoğraflarını, alıntılarını ve hikayelerini içeren bir 60. Yıl Dönümü sayısı yapıp yapmayacağını küstahça sordum.

Carrie, bakması gereken üç küçük çocuğu olmasına rağmen hemen “evet” dedi. Sonuç olarak, Cuma öğleden sonra ve Cumartesi sabah 7’den akşam 4’e kadar satışa sunulacak yeni kitabın 5.000 kopyası olacak.

Carrie, yeni “Charlie” baskısı üzerindeki kapsamlı çalışması için herhangi para almayı reddetti. Ben ve kendisinin, Güney Omaha’daki evsiz yetişkinlere ve çocuklara hizmet veren Stephen Merkezi’ne 5.000 $ katkıda bulunan herhangi bir hissedara verilmek üzere 20 kopyayı birlikte imzalamamızı önerdim. Uzun zamandır arkadaşım olan ve Carrie’nin büyükbabası Bill Kizer, Sr.’dan başlayarak Kizer ailesi, onlarca yıldır bu değerli kuruma yardım ediyor. 20 imzalı kitabın satışından ne toplanırsa, ben de bir o kadar daha bağış yapacağım.

***

Becky Quick, Cumartesi günü birazcık değiştirdiğimiz toplantımızı yönetecek. Becky, Berkshire’ı bir kitap gibi biliyor ve her zaman yöneticiler, yatırımcılar, hissedarlar ve ara sıra bir ünlüyle ilginç röportajlar ayarlıyor. O ve CNBC ekibi, toplantılarımızı dünya çapında yayınlama ve Berkshire ile ilgili birçok materyali arşivleme konusunda harika bir iş çıkarıyor. Yönetmenimiz Steve Burke’e arşiv fikri için teşekkür ederiz.

Bu yıl bir filmimiz olmayacak, bunun yerine sabah 8’de biraz daha erken toplanacağız. Birkaç giriş konuşması yapacağım ve hemen Becky ile izleyiciler arasında soruları dönüşümlü olarak sorarak soru-cevap bölümüne geçeceğiz.

Greg ve Ajit soruları yanıtlamak için bana katılacak ve sabah 10:30’da yarım saatlik bir mola vereceğiz. Saat 11:00’de yeniden toplandığımızda sahnede yalnızca Greg bana katılacak. Bu yıl saat 13:00’te dağılacağız ancak sergi alanı alışveriş için saat 16:00’ya kadar açık kalacak.

Hafta sonu aktiviteleriyle ilgili tüm detayları 16. sayfada bulabilirsiniz. Özellikle Pazar sabahı her zaman popüler olan Brooks koşusuna dikkat edin. (Ben o sırada uyuyor olacağım.)

***

Geçen yıl hakkında yazdığım, akıllı ve güzel kız kardeşim Bertie, ikisi de birbirinden güzel olan iki kızıyla birlikte buluşmamıza katılacak. Dikkatli gözler, bu göz kamaştırıcı sonucu üreten genlerin yalnızca ailenin kadın tarafına geçtiği konusunda hemfikir. (Hıçkırık.)

Bertie artık 91 yaşında ve iletişim için eski moda telefonları kullanarak pazar günleri düzenli olarak konuşuyoruz. Yaşlılığın sevinçlerini ele alıyoruz ve bastonlarımızın göreceli faydaları gibi heyecan verici konuları tartışıyoruz. Benim durumumda, faydası yüz üstü düşmemekle sınırlı.

Ancak Bertie, ek bir faydadan yararlandığını iddia ederek beni düzenli olarak geride bırakıyor: Bir kadın baston kullandığında, erkeklerin ona “asılmayı” bıraktığını söylüyor. Bertie’nin açıklaması, erkek egosunun baston kullanan küçük yaşlı kadınların uygun bir hedef olmaması yönünde. Şu anda, iddiasını çürütecek hiçbir veriye sahip değilim.

Ancak şüphelerim var. Toplantıda sahneden pek bir şey göremiyorum ve katılımcıların bir gözü Bertie’de olursa sevinirim. Bastonun gerçekten işini yapıp yapmadığını bana bildirin. Bahse girerim ki etrafı erkeklerle çevrili olacaktır. Belirli bir yaştakiler için sahne, Rüzgar Gibi Geçti filmindeki Scarlett O’Hara ve erkek hayran kalabalığını hatırlatacaktır.

***

Berkshire yöneticileri ve ben sizin Omaha’ya gelmenizden büyük mutluluk duyuyoruz. İyi vakit geçireceğinizi ve büyük ihtimalle yeni arkadaşlar edineceğinizi tahmin ediyorum.

22 Şubat 2025

Warren E. Buffett
Yönetim Kurulu Başkanı

Not: Yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.

Saygılar.