Herkese selamlar.
Etrafımda yeni borsaya başlayan bir sürü insan var. Bazıları da yakın arkadaşım.
Maalesef, ki bu maalesefi ne kadar vurgulasam azdır, çoğu cin olmadan adam çarpma derdinde.
Hani size arada Peter Lynch’in Kokteyl Teorisi’ni soruyordum ya, artık hangi safhada olduğumuzu soruyordum ya, artık sormama gerek yok. Çünkü etrafımdaki herkes bana hangi hisseyi almam gerektiğini söylemeye başladı.
Ben de en çok gözlemlediğim üç özelliklerini yazacağım. İleride döner bakarız.
Hadi başlayalım.
1) En Az Bir Bilen “Arkadaşları” ya da “Telegram Grupları” Var
Yeni hesap açan bir arkadaşım, bir hafta sonra gördüğümde iki üç tane telegram grubuna girmişti. Neden telegram derseniz ben de bilmiyorum. Herhalde grup kurucularına bazı avantajlar tanıyor program.
Buraları takip edenlerin sayısını duyduğumda dudağım uçuklamıştı.
Ya da Twitter’dan günlük hisse paylaşan insanları takip ediyorlarmış.
Neden diye sorduğumda ise “Ama kazandırıyor” diyorlar. Gerçekten de üç dört ayda çok güzel paralar kazandılar.
Ama maalesef bu sürdürülemez.
Hep söylediğim gibi yine tekrar edeceğim. Hisse senedi kısa vadede sıfır toplamlı bir oyundur. Birinin kazanması için birinin kaybetmesi gerekir.
Şu an herkes kazanıyor gibi görünse de aslında birileri kaybediyor. Sadece fark ettiklerinde çok geç olacak.
2) Şirketlere Ortak Olduklarının Farkında Değiller
Bir arkadaşım benim portföyümün iki üç katı bir tutarla birden, hiç bilmeden borsaya giriş yaptı.
İkinci gün, daha benim bile bilmediğim zincir emirleri öğrenmişti ve bunlar havada uçuşturuyordu.
O kadar heyecanlıydı ki, ekrandaki hisselerinin yeşil olması gözlerini kamaştırıyordu.
O heyecanı çok iyi biliyorum.
10 dakika konuşarak ona yaptığının yanlış olduğunu, böyle yatırım yaparsa uzun süreli kazanamayacağını ve hem parasından hem de sağlığından olacağını söyledim.
Ama dinlemedi, çok para kazandığından bahsetti ve kibarca benim bir şey bilmediğimi ima etti.
Doğrudur, öğrendiklerimizin yanında bilmediklerimizi düşünürsek hiçbir şey bilmiyoruz.
Ama ona tek bir soru sormaya karar verdim. Belki tahmin edersiniz, ona şöyle dedim:
“Portföyünün yarısını yatırdığın XXXX kodlu şirketin ne iş yaptığını biliyor musun?
Cevap tabii ki koca bir “Hayır” idi.
Ben de daha fazla söyleceyecek bir şeyim yok deyip konuyu kapattım.
Peter Lynch’in ““Her hisse senedinin arkasında bir şirket vardır. O şirketin ne iş yaptığını araştırın.” sözü bu blogun okuyucularına çok basit gelebilir.
Ama bunu bilmeyen o kadar çok insan var ki.
3) Temel ya da Teknik Hiçbir Şey Bilmiyorlar
Geçenlerde yine bir arkadaşım bana F/K’nın ne demek olduğunu sordu. Ama borsada yönettiği para benimkinin üç katı.
Şimdi biz kendi aramızda söyleniyoruz: F/K’sı 250 olmuş şirket alınır mı diye? Meğer adam F/K’nın ne olduğunu bilmiyormuş. Böyle bir şey olabilir mi? Ve en tehlikelisi, bu insanlar para kazandılar.
Borsada başınıza gelebilecek en kötü şey ilk denemelerde para kazanmaktır. Yolun başında tökezlerseniz, tedbir alır, prensip oluşturursunuz. Eğer bunu yapmazsanız telafisi mümkün olmayan riskleri çok erken almaya başlarsınız.
Bu arada F/K’yı bilmeyen insan diğer göstergeleri zaten bilmiyordur.
Bazen kendi kendime soruyorum. O kadar kitap okuduk, iyi yatırımcıları taklit etmeye çalıştık. Biz çok mu korkağız? Ya da borsayı çok mu gözümüzde büyütmüşüz?
Ama sanmıyorum.
Toparlarsam
Ben son haftalarda gözlemlediklerim yüzünden dehşete düşmüş durumdayım.
Umarım haksız çıkarım. Yoksa çok insan sağlığından, aile saadetinden ve zorla biriktirdiği parasından olacak. Ne zaman, kimse bilemez tabii ki.
Temettü kavramını, yatırımcılığı araştırırken “Niye ülkemizdeki temettüleri yabancılar yiyor?” diye düşünürdüm. Hatta hatırlayanlar vardır. Norveç Varlık Fonu’nun aldığı temettüleri her sene yazıyorum.
Fakat görüyorum ki biz bize kalınca da temettüler yerine birbirimizi yiyoruz.
Umarım en kısa zamanda yatırım fonları yaygınlaşır, teşvikler artar da hiçbir şey bilmeyen insanlar da bu fonlardan yararlanır.
Yoksa yeni hikayeler duymaya devam edeceğiz gibi duruyor.
Saygılar.