Herkese selamlar.
Birçok yatırımcının aklındaki en zor sorulardan biri şudur: Hisseyi ne zaman satmalı? Bu soruya net yanıtlar bulmak, uzun vadeli başarıyı belirleyen en önemli faktörlerden biridir.
Benim açımdan bir hisseyi satmak her zaman almaktan çok daha zor olmuştur. Çünkü alış zamanında piyasadaki korkuyu bir ölçüye kadar sezebiliyorum fakat coşkuyu sezmek özellikle içindeyseniz çok daha zor oluyor.
Üstelik şirketi çok fazla araştırmak ona bağlanmaya sebep olabiliyor.
Fakat çoğu zaman satma kararsızlığı, elde edilen kazancın silinmesine ya da zararların daha da büyük hale gelmesine neden olabiliyor.
Bu yazıda, dünyaca ünlü portföy yöneticisi Peter Lynch’in farklı şirket türlerine göre “ne zaman satmalı?” sorusuna verdiği cevapları derledim ve birkaç da örnek vererek somutlaştırmaya çalıştım.
Hadi başlayalım.
Peter Lynch Kimdir?
Peter Lynch, 1977-1990 yılları arasında Fidelity Magellan fonunu yöneterek ortalama %29 gibi olağanüstü bir yıllık getiri sağlamış efsanevi bir fon yöneticisidir.
“Borsada Tek Başına” ve “Borsayı Yenmek” gibi klasik yatırım kitaplarını kaleme alan Lynch, bireysel yatırımcılara basit ama etkili stratejiler sunmasıyla bilinir.
Özellikle “Borsada Tek Başına” bireysel olarak hisse senedi yatırımı yapmak isteyen herkesin mutlaka okuması gereken bir baş yapıttır. Kendine yatırım tavsiyesi olarak alabilirsiniz.
Ünlü yatırımcı, şirketleri kategoriye ayırarak hangi şirket ne zaman satılır net şekilde belirlemiş. Tabii ki istisnalar var ama kuralları öğrendikten sonra istisnaları belirlemek çok daha mantıklı olur.
Sağlam (Stalwart) Bir Şirketi Ne Zaman Satmalısın?
Bu tür şirketler oturmuş, istikrarlı ve yıllar içinde büyümeye devam etmiş devlerdir. Coca-Cola, Procter & Gamble veya Nestlé gibi düşünülebilir. İstikrarlı ama düşük seviyede büyürler, durgunluklardan çok etkilenmezler, kârları döngüsellik içermez.
Satman gereken anlar:
- F/K oranı sektör ortalamasının çok üzerine çıktıysa,
- Son 2 yılda çıkarılan yeni ürünler başarılı olmadıysa,
- Şirket sektördeki benzerlerinden çok daha fazla değer kazandıysa.
Örnek: Apple hissesini iPhone’un yeni versiyonu yenilikleriyle heyecan yaratmadığı bir dönemde, F/K oranı tarihsel zirvesindeyken satmak mantıklı olabilir.
Döngüsel Şirketi Ne Zaman Satmalısın?
Bu şirketler ekonominin iniş-çıkışlarına duyarlıdır. Otomotiv, inşaat, demir-çelik gibi. Emtia fiyatlarındaki değişimlerden de çokça etkilenirler.
Satman gereken anlar:
- Enflasyon hızla yükseldiyse,
- Ürün maliyetinde kullanılan emtia (mesela demir, petrol) fiyatları düşüyorsa,
- Şirketler fiyat savaşlarına girdiyse.
Örnek: Petrol şirketleri arasında varil fiyatlarını düşürmek için başlayan agresif rekabet, sektörden çıkmak için sinyal olabilir.
Hızlı Büyüyen Şirketi Ne Zaman Satmalısın?
Yüksek ciro ve kar büyümesiyle dikkat çeken teknoloji odaklı şirketler bu gruba girer.
Satman gereken anlar:
- F/K oranı, büyüme oranının çok üstüne çıktıysa,
- Analistler “kesin al” diyorsa ve etrafındaki herkeste varsa,
- Brüt karlılıklar düşüşe geçtiyse (rekabet artmış olabilir).
Örnek: Bir yazılım firmasının brüt marjları yıllar içinde %80’den %65’e gerilediyse, satma vakti gelmiş olabilir.
Dönüşüm (Turnaround) Şirketini Ne Zaman Satmalısın?
Zor durumda olan ama toparlanma işareti veren şirketler bu kategoridedir.
Satman gereken anlar:
- Stoklar satıştan iki kat hızlı artıyorsa,
- Azalan borç seviyesi birden yükseldiyse,
- “Herkes” artık bu şirketin toparlandığından bahsediyorsa.
Örnek: Bir medya şirketi borçlarını azaltırken herkesten “artık döndü” yorumu alıyorsa, beklenti fiyatlara yansımıştır.
Bu tür şirketlerde de Peter Lynch’in yatırım stratejisine sadık kalmak, fırsat ile hype arasındaki farkı anlamak açısından çok değerlidir.
Varlık Oyunu (“Asset Play”) Şirketi Ne Zaman Satmalısın?
Genelde gizli kalmış arsa, patent gibi varlıklarının piyasaya yansımamasından faydalanılan şirketlerdir.
Satman gereken anlar:
- Hâlâ ucuzken ek sermaye artırıyorsa,
- Vergi indirimi şirketin ileriye taşınan zarar avantajını azaltıyorsa,
- Kurumsal yatırımcı payı %60’ı geçtiyse.
Örnek: Büyük araziye sahip bir şirketin varlıkları piyasaya tam yansımışken, bir de üstüne sermaye artırımı yapması satış sinyalidir.
Yavaş Büyüyen (“Slow Grower”) Şirketi Ne Zaman Satmalısın?
Artık büyümeyen, daha çok temettü için elde tutulan şirketlerdir.
Satman gereken anlar:
- Alakasız bir sektörde şirket satın aldıysa,
- 2 yıl üst üste pazar payı kaybettiyse,
- Yeni ürün geliştirilmiyor ve Ar-Ge düşükse,
- Temettü artmıyorsa veya dağıtım oranı %60’ı geçiyorsa (bunun anlamı şirketin kârını arttıramıyor ya da arttırmak için yatırım yapamıyor ve o parayı temettü olarak dağıtıyor olması demektir.)
Örnek: Yıllardır yeni ürün çıkarmayan bir elektrikli ev aleti şirketi temettü düzenli artırmıyorsa, çıkma vaktidir.
Yavaş büyüyen şirketlerde kalmakta ısrar eden yatırımcılar, çoğu zaman kötü satış kararları nedeniyle getirilerinden feragat ederler. Bunu yüksek temettü veriyor diye alınan ama kârını arttıramayan şirketlerde birçok defa maalesef gördük.
Sonuç: Peter Lynch’ten Alınacak Ders
Satış kararı yatırımcının kaderini belirleyen en zor kararlar arasındadır. Bence alış kararından çok daha zordur.
Peter Lynch’in hisse satışını kategorilere ayıran bu yaklaşımı, hisseyi ne zaman satmalı sorusuna sezgisel değil, mantıksal ve kategorik bir yanıt veriyor ve işimizi kolaylaştırıyor.
Yatırım kararlarınızda bu sinyalleri göz önüne alarak, duygular yerine akılla hareket edebilirsiniz.
Tabii ki bunlara uymak her zaman doğru karar almanızı sağlamayacaktır ama yanlış kararlarınızın da çoğunun önüne geçecektir.
Siz hisse satarken hangi kriterleri kullanıyorsun? Bu kriterlerden kullandıklarınız var mıydı? Biraz da sizden dinleyelim.
Saygılar.