Herkese selamlar. Bugün uzun zamandır ara verdiğim ünlü yatırımcılar serisinden devam edeceğim. Konuğumuz ise 1933 doğumlu, Amerikalı yatırımcı ve yazar William O’Neil.
William O’Neil & Co. Inc isminde bir yatırım firması var. Aynı zamanda yatırımcılar tarafından çok ziyaret edilen Investor’s Business Daily isimli internet sitesinin de kurucusu. Site ilk kurulduğu 1983 yılında gazete olarak çıkıyormuş. Daha sonra internete taşınmış.
Ben biraz inceledim. Güzele benziyor fakat ücretli üyelikle bazı yerlere erişebiliyorsunuz. Bu da daha ileri gitmemi kısıtladı.
Beni William O’Neil ile tanıştıran ise yazdığı kitaplar oldu. Bunlar;
- How to Make Money in Stocks: Winning System in Good Times and Bad (Bu kitap en çok satanlardan),
- How to Make Money Selling Stocks Short,
- The Successful Investor,
- 24 Essential Lessons for Investment Success.
Maalesef bu kitapların hiçbiri Türkçe’ye çevrilmemiş. Çok üzücü ama şaşırtıcı bir durum. Umarım en kısa zamanda Türkçe’ye kazandırılır.
Yatırım Felsefesine Kısa Bir Bakış
Şimdi biraz da yatırım felsefesinden bahsedelim. Ünlü yatırımcı büyüme hisselerine yatırım yapmayı seviyor. Yatırımlarında bilgisayar destekli, geçmiş verilerden oluşan bir bilgi bankası kullanan ilklerden.
Benim en çok ilgimi çeken ve bakış açımı değiştiren noktası ise, değer yatırımcılarının aksine, her zaman bir zarar kes noktası olmasıydı. Bir kitabında hisseyi doğru seçtiğinize inansanız bile %8’lik bir zarar kes noktası olması gerektiğini söylüyordu.
Tabii Warren Buffett’ın son havayolu hisse satışlarından sonra artık ben de herkesin zarar-kes noktası olması gerektiğini düşünmeye başladım. Bunda son Alarko’da yaşadığım kaybın da etkisi oldu. Üstelik William O’Neil’i de okumayı bitirmiştim. Okumuşum ama pek yararlanamamışım demek ki:) Neyse konumuza dönelim.
İlgimi çeken ikinci nokta ise piramit şeklinde maliyet oluşturması. Yani hisse senedi yukarı giderken daha fazla alım yapması. Bu da sürekli küçük yatırımcı alışkanlığı olan düştükçe al felsefesine tersti. Bu yüzden anlamakta zorlanmıştım.
Fakat bakıyorum da en çok parayı yükselirken yatırımlarımı arttırdığım hisselerde kazanmışım. Düştükçe paçal yaptıklarımda değil. Sanırım bu önemli bir paradigma değişikliği gerektiriyor.
Ünlü Yatırımcı William O’Neil’ın Sözleri
Yazıyı yazarken, bu yatırımcının sadece felsefesinden uzun uzun bahsedebileceğimi farkettim. Şimdi ise yazının başlangıç amacından sapmamak için ünlü sözlerine geçeceğim.
Eğer yatırım felsefesi üzerine bir yazı isterseniz yorumlara yazabilirsiniz. Onun için de bir yazı hazırlanabilir.
Hadi başlayalım. Açık renk olanlar benim yorumum:)
“Felsefem odur ki bütün hisse senetleri kötüdür. Fiyatları yükselmediği sürece hiçbir hisse iyi değildir. Eğer yükselmek yerine düşerlerse, zararı çabuk kesmelisiniz. Zararın büyümesine izin vermek bir çok yatırımcının yaptığı en ciddi hatadır.”
Kendimi ayrı tutmuyorum, bizim gibi küçük yatırımcıların zararda olan hisselere özel bir ilgisi var. Kârda olan hisseleri çabuk satıp, zararda olanlara sıkı sıkıya sarılıyoruz. Belki de haksız çıkmayı kendimize yediremiyoruz ve bir gün haklı çıkmak umuduyla zararda olan hisselerimizde bekliyoruz. Peter Lynch buna “çiçekleri koparıp dikenleri sulamak” diyor. Zarar kesmek de aynı şekilde. William yatırımcılara %8’lik bir zarar kes noktası öneriyor. Yatırıma başlarken ne kadar kaybedeceğini bilmek, temel felsefesi.
“Hisse senedi piyasasının en büyük paradokslarından biri; genellikle fiyatı yüksek gözükenlerin daha da yükselmeye devam etmesi, düşük gözükenlerin de düşmeye devam etmesidir.”
Bunu kaç kere yaşadığımı sayamam. Ünlü yatırımcı Halil Buhur bu konuyu şu sözlerle özetler: “Düşen hisse düşmeye, çıkan hisse çıkmaya devam eder.” Yine benim küçük yatırımcı ruhum sağolsun, düşen hisselerde alım yapmayı çok kolay bulurum, çıkan hisselerde alım yapmak ise zordur. Çünkü pahalıya aldığımı sanırım. Mutlaka üstüne gitmem gereken bir açık.
“Borsada kazanmanın ve kaybetmenin bütün sırrı haksız olduğunuzda mümkün olan en düşük miktarı kaybetmektir.”
Önce haksız olduğunuzun farkına varıp kabullenmektir:). Biraz argoya kaçacak ama atalarımızın buna çok güzel bir sözü vardır. “Piyasa ile inatlaşılmaz. G.tü ile inatlaşan altına s.çarmış.”
“Piyasanın aşırı gururu ve egoyu indirmesinin çok basit bir yolu vardır. Sonuçta, bütün olay dün veya altı hafta önce söylediğinizin doğru olduğunu kanıtlamak yerine tamamıyla tarafsız olmak ve piyasanın size ne söylediğini çözmektir. Piyasada soğuk bir duş almanın ya da batmanın en hızlı yolu sizin haklı olduğunuzu ve piyasanın yanlış olduğunu kanıtlamaya çalışmaktır.”
Tarafsız olmak için insanın kendini tanıması ve psikolojisine hakim olması gerekiyor. Çoğumuz hata yaptığımızı kabul etmeyiz. Pozisyonumuza aşık oluruz. Çünkü çok emek vermişiz, üzerinde günlerce düşünmüşüzdür. Ama yatırımcı olarak görevimiz haklı olduğumuzu kanıtlamak değil, para kazanmaktır.
“Hisse senedi piyasadaki oyuncuların %90’ı -amatör ya da profesyonel- ödevlerini yeterince yapmaz.”
Ev alırken, araba alırken ya da domates seçerken daha çok araştırıyoruz. Ne kadar acı değil mi? Kendinizi bir ev alırken düşünün. Almadan önce araştırırsınız, alırken her yerine bakarsınız, muhitini ve komşularınızı soruşturursunuz. Hisse senedine ise maalesef zor biriktirdiğimiz paraları sorgusuz sualsiz yatırabiliyoruz.
Hangi koşulda ve ne zaman satacağını bilmeden hisse senedi almak, freni olmayan arabayı satın almak, can yeleği olmadan bota binmek ya da size nasıl kalkılacağını öğreten fakat nasıl inileceğini öğretmeyen uçuş dersi almak gibidir.
Hatalarınızı grafik üzerinde gösterin ve çalışın. Bu hataların bir daha olmaması için bir daha size para kaybettirmeyecek prensipler oluşturun.
“Bir hisse senedi portföyünüz varsa öğreneceğiniz ilk şey en kötü performans gösterenleri satmak ve iyilerini de biraz daha uzun süre tutmaktır.”
Yeteneksiz yatırımcıların çoğu, zararlarına küçük ve makulken inatla tutunurlar.
İşin özü şudur: Piyasa ile asla kavga etmeyin.Sağlığınız ve huzurunuz tüm hisse senetlerinden daha önemlidir.
Özgür bir ülkede para kazanmak çok basittir: Bir iş bulun, kendinizi eğitin. Akıllıca tasarruf ve yatırım yapmayı öğrenin. Bu kadar basit.
Pazar lideri şirket, piyasadaki en büyük ya da markası en çok tanınan şirket değildir. En iyi çeyreklik ve yıllık gelir büyümesi, faaliyet kârı, kâr marjı, satış büyümesi ve fiyat hareketine sahip olandır.
Saygılar.