Herkese uzun bir aradan sonra selamlar.
Geçenlerde kitapçıya uğradım. İstediğim kitap daha gelmemiş. Boş dönmemek için, aklımda olmamasına rağmen Jack Schwager’in “Borsa Sihirbazları” isimli kitabını aldım.
Kitap beni hemen içine çekti ve ben de “hiçbir iyilik cezasız kalmaz” diyerek üzerini bolca çizdim, notlarla doldurdum. Şu an iyiki tesadüfen de olsa bu kitabı almışım diyorum.
Uzun vadeli temettüsü büyüyen hisse yatırımcısı olarak tanımadığım bir ortamı tanımış, onlarca iyi işlemcinin (trader) kafasının içine girmiş oldum. Neler düşündüklerini, nasıl işlem yaptıklarını, korkularını, endişelerini, kendine güvenlerini, sabırlarını ve kullandıkları teknikleri ilk ağızdan dinledim.
Bu yazıda da size kitap hakkında genel bilgiler verip her bir işlemciden altını çizdiğim birkaç sözü paylaşacağım.
Hadi başlayalım.
Genel Bilgiler
Kitabın İsmi: Borsa Sihirbazları – Zirvedekilerle Röportajlar
Yazarı: Kendisi de ünlü bir işlemci olan Jack D. Schwager.
Çeviren: Ali Perşembe. Ellerine sağlık.
Yayınevi: Scala Yayıncılık. Teşekkür ederiz ama daha yatırımcılık literatüründe yayınlanacak çok kitap var. Umarım yatırım klasiklerinin yayınlanması daha da çoğalır.
Tamamı 534 sayfadan oluşuyor.
17 tane işlemci ile yapılmış derinlemesine mülakatlarıdan oluşan bölümlerin sonunda Jack D. Schwager’ın yorumlarına yer verilmiş.
Okunuşu
Kitabın akıcı bir yapısı var. İşlemcilere sorulan sorular genellikle mümkün olduğunca çok bilgi almaya yönelik olduğu için sayfalar çok özet ve güzel derslerle dolu.
Her işlemci ile ilgili aşağı yukarı 30-40 sayfa civarı mülakat var.
Zaman buldukça kendime bir işlemcinin mülakatını okuyacak şekilde hedef vermiştim. Böylece kendi içinde bütünlüğü korumak istedim.
Tabii kimisi mülakat vermeyi sevdiği için okumak da zevkli oldu. Fakat kimisi de sorulara evet-hayır diye cevap verdiğinden dolayı sayfaları sadece soruları okuyarak geçirebiliyorsunuz.
Kitabın benim için en önemli eksiği 1989 yılında basılmış olması ve ağırlıklı olarak 70’lerin sonları ile 80’leri kapsayan bir geçmişe ışık tutması oldu.
Fakat insan davranışlarının neredeyse 10.000 yıldır değişmediği ve hala avcı toplayıcı zamanlardan kalan mirasla güdülendiği düşünülürse, sanırım 30 yıllık bir geçmişin, en azından kitabın bize insan psikolojisi anlamda sunduğu bilgilere değer kaybettirmediğini düşünebiliriz. İnsan aynı insan yani.
Bana kattığı ise çok fazla şey oldu. İlk elden ünlü işlemcilerin yatırım tarzlarını, taktiklerini, tarzlarını ilk elden öğrenmiş oldum.
Burası aldığını uzun seneler elinde tutan yatırımcılara göre çok farklı bir dünya ve bakış açısı sunuyor. Sonuçta buradaki yatırımcıların çoğu için uzun vade bir gün ile sınırlı. Sadece Jim Rogers’ın vadesi üç yıla kadar çıkıyor. Onun dışındakilerin vadesi 10 sn ile 1 hafta arasında değişiyor. Benim için farklı bir deneyim oldu.
Üstelik de içerisinde birçok da kitap önerisi bulunuyor.
Borsa Sihirbazları Finansal Bağımsızlık İçin Okunması Gereken Kitaplar listeme girdi. Umarım böyle kitapların Türkçe’ye kazandırılması hızlanır.
Borsa Sihirbazlarında Sevdiğim Sözler
En başarılı işlemler üç şeyin de iyi gittiği işlemlerdir: Temel veriler, teknik veriler ve piyasanın davranış şekli. İlk olarak temel veriler, arz talep arasında bir dengesizlik durumu göstermelidir ki bu büyük bir hareketle sonuçlansın. İkinci olarak grafikler, piyasanın temel verilerin gösterdiği doğrultuda hareket ettiğini göstermelidir. Üçüncü olarak ise, bir haber çıktığında piyasa doğru psikolojik davranış biçimini yansıtan bir tutum içinde olmalıdır. Örneğin, bir boğa piyasası olumsuz haberleri tınmayıp olumlu haberlerde fırlamalıdır. İşlemlerinizi sadece bu tip işlemlerle sınırlarsanız, her türlü piyasada, hangi şartlarda olursa olsun para kazanırsınız.
Michael Marcus (Emtia İşlemcisi)
Tradingin ilk kuralı -muhtemelen birçok ilk kuralı vardır- anlayamadığınız nedenlerden dolayı büyük miktarlarda paralar kaybedebileceğiniz durumların içinde yer almamaktır.
Hırslı bir trader daima kaybeder.
Bruce Kovner
Uğranılan zararları telafi etmeye çalışırken daha fazla zarar edilmemesi gerektiğini öğrendim. Ayrıca belli seviyede bir kaybın karar mekanizmanızı etkilediğini ve zarar ardından, bir sonraki işlemi yapmadan önce ara vermek gerektiğini öğrendim.
Her zaman trading kurallarının bir gazetede yayınlanabileceğini söylerim, ama bunlara kimse uymayacaktır. Anahtar faktör tutarlılık ve disiplindir.
Richard Dennis
Asla paçal yapmayın. Kötü işlem yaptığın zaman işlem hacmini düşür; iyi yaptığın zaman artır. Kontrolünün olmadığı durumlarda asla işlem yapma. Örneğin, önemli açıklamalardan önce büyük miktarda parayı riske etmiyorum. Çünkü bu trading değil, bir kumar.
Para kazanmak üzerine yoğunlaşmayın; sahip olduğunuz şeyi korumak üzerine yoğunlaşın.
Paul Tudor Jones
Paul Tudor Jones
Herkes aynı şeyi yaptığı için sistemler eskisi kadar işe yaramıyor. Ne zaman insanların çoğu aynı şeye hücum etse, piyasa belli bir kendini ayarlama döneminden geçiyor.
En önemli şey, kârda oturacak ve kayıplarımızı kesecek bir yöntemdir.
Doğru işlemi yapmak için bekleyecek kadar sabrın olsun.
Gary Bielfeldt
Bir tecrübeli traderlar, bir de cesur traderler vardır. Ancak hem tecrübeli hem de cesur trader sayısı çok azdır.
1) Zararı kesmek, 2) Zararı kesmek ve 3) Zararı kesmek. Bu üç kurala uyarsanız bir şansınız olabilir.
Ed Seykota
Bütün hayatını yaptığın belli bir işlemde ortaya koymazsan, başına hiçbir kötülük gelmez. Sonra, en kötü ihtimalin ne olduğunu bilirsen, bu sana inanılmaz bir özgürlük verir. Gerçek, ödülün ne olduğunu kestiremediğin zaman, riskin ne olduğunu kestirebilmendir.
Hem hayatta hem tradingde kazanmak için iki temel kuralım vardır: 1) Bahse girmezsen kazanamazsın. 2) Elindeki bütün oyun fişlerini kaybedersen, bahse giremezsin.
Larry Hite
Bir hata yaptıysanız bunu düzeltmenin yoluna bakın; başka bir hata daha yapmayın.
Michael Steinhardt
Çoğu zaman piyasada anormal bir hareket görüldüğünde, bu harekette büyük çapta bir duygusallık ve aşırılık düşüncesi olduğu doğrudur. Bu hissi tutumdan biraz uzaklaşabilirseniz, çok iyi bir şey başarma eğilimi gösterirsiniz.
İyi trading, kendi fikirlerinize uyma kararlılığı ile hata yaptığınızı kabul etmenizi sağlayan esneklik arasındaki çok özel bir dengedir.
Michael Steinhardt
Halk, gerçekten “Zararın neresinden dönülürse kârdır” felsefesinin önemini kavrayamamaktadır.
Temettüler ve hisse senedinin performansı arasında hiçbir korelasyon yoktur. Aslında, bir şirket ne kadar çok temettü öderse, o kadar zayıf duruma düşer. Çünkü temettülerle ödenen fonları yerine koymak için yüksek faiz oranları ödemeleri gerekebilir. Düşüş gösteren hisse senetlerini elde tutmak saf bir davranış olur. Yüzde 4’lük bit temettü alıyorsanız ve hisse senedi %25 düşmüşse, net getiriniz %21’lik bir kayıp olur.
Bence, çeşitlilik cahilce kullanılan bir hedge yöntemidir. Sanırım, daha az hisse senedine sahip olup bunlar hakkında daha çok şey bilmeniz daha iyi olur. Çok seçici davranarak, daha iyi performans gösterecek hisseleri seçme şansını arttırırsınız. Ayrıca, risk kontrolü açısından da önemli olan bu hisse senetlerini çok daha dikkatli bir şekilde takip edebilirsiniz.
Spekülatörlüğe yeni başlayan kişiler, piyasaya zarar verirler. Gerekli çalışmaları ve hazırlıkları yapmadan veya gereken yöntemleri bilmeden ve beceri kazanmadan, kısa zamanda çok şeye sahip olmak isterler. Ne yaptıklarının gerçek anlamda farkına varmak için zaman veya çaba sarf etmeden, kısa zamanda yükselmenin yollarını ararlar.
Aynı doğrultuda, yatırımcılar küçük ve elde edilmesi kolay kârları alıp zararda otururlar. Bu taktik doğru yatırım yönteminin tam tersidir. Yatırımcılar, kârlı pozisyonu zararlı olandan çok daha önce likidite ederler.
William O’Neil
Bu kitapların hepsi size birşeyler kazandırır ama işin kendisini ancak borsada öğrenebilirsiniz. Ne zaman bir hisse senedi alsam, almama neden olan sebepleri bir yere yazarım (üzerine notlar yazılmış grafikler içeren bir cilt çıkarıyor). Bu şekilde, kazandıran bir hisse senedinin özellikleri kafamda yer eder. Belki daha da önemlisi, yaptığım hatalardan ders almamı sağlar.
Hisse senetleri aldığınız ilk günden itibaren kâr sağlamalıdır. Aslında, alım yaptığınız ilk gün kâr elde etmeniz, yaptığınız bu işten para kazanacağınızın iyi bir belirtisidir.
Piyasada fiyatların yüksek olduğu bir dönemde, lider konumunda olan kâğıtlar kaybetmeye başlarsa, bu bir ayı piyasasının geliştiğini gösterir.
Başarısızlığın nedeni hisse senedi seçme konusunda disiplinli bir sistem kullanmamalarıdır.
David Ryan
Piyasaya iyi haberler ulaştığında düşüş görülüyorsa, bu piyasanın çok zayıf durumda olduğunu; kötü haberler ulaştığında yükselme görülüyorsa, bu da piyasanın iyi durumda olduğunu gösterir.
Marty Schwartz
Egomun ihtiyaçlarıyla para kazanmayı birbirinden ayrı tutabildiğim zaman, yanlış yapabileceğimi kabul ettiğim zaman zarardan kurtulup kâr etmeye başladım.
Kesinlikle, “Asla zengin olan bir teknik analizci görmedim.” diyenlere hep gülmüşümdür. Bunun kadar saçma ve küstahça birşey daha duymadım. Ben dokuz yıl boyunca, temel analiz kullandım ve sonunda teknik analizci olarak zengin oldum.
Marty Schwartz
Ben ne zaman birşey alıp satacak olsam, öncelikle hiçbir şey kaybetmeyeceğimden emin olmaya çalışırım. Eğer değer yüksekse, bu yanılsam bile pek fazla para kaybetmeyeceğim anlamına gelir.
Yatırım yapmak hakkında alınması gereken en önemli derslerden biri, ortada yapacak birşey olmadığı sürece, hiçbir şeye, ama hiçbir şeye girişmemektedir.
James B. Rogers
Politikacılar ve para kaybeden insanlar, her zaman kendilerine bir günah keçisi ararlar.
James B. Rogers
Hiç kimsenin piyasada yaşadığı şanssızlıktan dolayı batacağına inanmıyorum; her zaman başka nedenler de vardır. Ya yanlış birşeyler yapıyorsunuzdur ya da yeterince deneyime sahip değilsinizdir. Her zaman söz konusu olan bir hata vardır.
Mark Weinstein
Başarısızlığa uğrayan çoğu trader bunu egosuna borçludur, çünkü hatalı olduğunu kabullenemez. Kariyerinin başında hatalı olduklarını kabul etmeye istekli olanlar bile sonraları bunu itiraf edemezler. Bir de bazı traderlar kaybetmekten çok korktuklarından dolayı kaybederler.
Brian Gelber
Yüzde 1’i yüzde 99’dan ayıran öncelikle çok fazla sıkı çalışmadır. Bu azimdir. Bunu yapmayı sevmek gerekir. Ayrıca, bizim işimizde parayı kesinlikle önemsememelisiniz. Para için işlem yapamazsın.
Eğer iyi bir trading sistemin olsaydı, milyonlar kazanırdın. Bunu niye 29,95 dolara satasın?
Tom Baldwin
Çok zor şartlar altında bile katı risk kontrolünün elden bırakılmaması gerekir.
Tony Saliba
Birçok insan çok fazla para kazanmak için trading yapar. Kaybetmelerinin en önemli nedenlerinden biri budur.
Her ne olursa olsun kendimizin dışındaki seyleri suçlamak yönünde doğal bir eğilimimiz vardır.
Dr. Van K. Tharp
Saygılar.