Temettü Kesildiği Durumlar ve Örnekleri

Temettü Emekliliği Projesi’nin en büyük düşmanı temettülerin kesilmesi ya da azaltılmasıdır. Düşünsenize, erkenden finansal özgürlüğünüzü kazanmışsınız, kendinizi erken emekli edip Bodrum’a yerleşmişsiniz. Keyifler gıcır, soğanın cücüğünü yiyorsunuz. O da ne! Ortak olduğunuz bir şirket temettüyü kesiyor. Emekli maaşınızın bir kısmı gidiyor.

Tabii ki her durumda temettü kesintisi kötü bir şey değildir. Hatta bazen iyi bile olabilir. Fakat hangi durumlarda kötü, hangi durumlarda iyi olduğunu bilmemiz gerekir. Yani Charlie Munger’in dediği gibi: “Bana sadece nerede öleceğimi söyleyin. Böylece bir daha oraya gitmem.”

Bu blogu uzun zamandır takip edenler bileceklerdir. Ben şu ana kadar iki tane temettü şirketimde bu durumla karşılaştım. Bir tanesi HEKTS’tı. Diğeri de CIMSA. O zamanlar temettü gelirlerimi baya düşürmüşlerdi.

İkisinin de temettüyü azaltma ve kesme nedenleri birbirinden farklı olduğunu da belirtmeliyim. Yatırımcı olarak bu olaylara vereceğim tepkiler de farklı olmalı.

Şimdi temettü kesme/kısma sebeplerini ayrıntılı olarak inceleyeceğim ve size kendi yaşadığım olaylardan örnekler vereceğim. Böylece belki öleceğimiz yeri öğrenir ve oraya hiç gitmeyiz.

Aylar önce yapmam gereken bir otopsiye ancak fırsat bulabildim.

Hadi başlayalım.

puzzle-210791_1920
Temettü Kesildiği Durumlar ve Örnekleri

Şirketler Neden Temettülerini Kısarlar / Keserler

Bunun üç tane sebebi olabilir.

  1. İşlerin Kötü Gitmesi
  2. Aşırı Borçlanma
  3. Sermayenin Yeniden Dağıtılması Stratejisinin Değişmesi

Şimdi bunları sıra sıra ayrıntısıyla açıklayıp gerçek hayattan örnek verelim.

1) İşlerin Kötü Gitmesi

İşlerin kötü gitmesi temettü kesintisinin en önemli sebeplerinden biridir.

Şirketin ürettiği mallara olan talep azalabilir. Küresel bir kriz olabilir. Yan yatabilir, çamura batabilir, şirket temettüsünü kısa bir sür için kesebilir ya da azaltabilir.Bunun sebebi de genellikle nakit akışındaki bozulma ya da şirket kârlarındaki azalış olabilir.

Şimdi kısa bir parantez açalım.  Bunu engellemenin çeşitli yolları var. Bir tanesi nakit temettü dağıtma oranına bağlı bir güvenlik marjı koymak. 

Mesela %30 nakit temettü dağıtma oranı olan bir şirket kardaki azalmayı nakit temettü dağıtma oranını %30’dan %60’a çıkararak dengeleyebilir. Yani 200 milyon TL kar edip 60 milyon TL’sini dağıtırken, o sene işle kötü gidip 100 milyon TL kar ederse 60 milyon dağıtarak en azından temettüsünü azaltmayabilir.

Takdir edersiniz ki 200 milyon kar edip 200 milyon dağıtan bir şirketin, ertesi sene işler kötü gittiğinde 100 milyon kar edip 200 milyon dağıtması zordur hatta imkansıza yakındır. Çok nadir örnekler görüyoruz böyle.

İşte nakite temettü dağıtma oranı yüksek olmayan şirketlerden temettü almaya nakit temettü dağıtma oranında güvenlik marjı deniyor.

Ama maalesef bazen düşüşlere yakalanabiliyoruz.

İşlerin kötü gitmesine yönelik örneği de TKFEN’den vereceğim. Hatırlarsınız, TKFEN Libya’da büyük işler yapıyordu. 2011 yılında ise karışıklıklardan dolayı faaliyetlerini durdurma kararı aldı. 

Nereden bileceğiz Libya’da karışıklık çıkacağını, bunun TKFEN’i etkileyeceğini. Karışıklık olmaz da deprem de olabilirdi mesela. Bu işler çok ani oluyor.

Şimdi TKFEN’in 2010’dan 2016’ya kadar net karına, nakit temettü dağıtma oranına ve dağıttığı temettüye bakalım. Karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor;

Ekran Resmi 2018-12-11 17.17.14
TKFEN 2011-2016 Net Kâr, Nakit Temettü Dağıtma Oranı ve Temettü Miktarı

Belki başka sebepleri de vardır tabii ama burada Libya meselesi dolayısıyla TKFEN’in net karındaki düşüşü görebiliyoruz.

Zarar eden bir şirkette nakit temettü güvenlik marjı da işlemiyor. Şirket temettüyü kesebiliyor. Tekrar temettünün toparlanması da uzun seneler alıyor.

Bunlara ek olarak, mesela başka bir örnek de büyük petrol şirketlerini verebiliriz. Petrol fiyatları yüksekken şirkete büyük bir nakit akışı olurken, düşük petrol fiyatları baskı yaratabiliyor. Net karlar azalıyor ev dağıtılacak sermaye sınırlanıyor.

2) Aşırı Borçlanma

İşte bu benim yaşadığım örneklerden birisiydi.

Şirketler yatırım yapacakları zaman bunu genellikle borçla yapmayı tercih ediyorlar. Ya da büyük bir kısmı için borç kullanıyorlar diyelim.

Bu borcun faizi ya da döviz çevrim farkları net karı süpürdüğünde ya da azalttığında şirketler temettü vermeyi kesebiliyor.

Geçmiş yıllarda CIMSA buna büyük bir örnek olarak başarısızlıklarımın arasında duruyor. Şirketin ne yaptığını hatırlarsak; 1) Şirket satın alması yaptı. 2) Ardından dövizle fabrika yatırımı geldi.

Şimdi CIMSA’nın uzun vadeli ve kısa vadeli finansal borç toplamına bir bakalım:

Ekran Resmi 2018-12-11 17.28.37
CIMSA 2012-2019 Kısa ve Uzun Vadeli Borç, Net Kar

Şimdi bir de temettü dağıtma oranı ve dağıtılan temettüye bakalım.

Ekran Resmi 2018-12-11 17.29.45
CIMSA 2012-2018 Nakit Temettü Dağıtma Oranı ve Dağıtılan Nakit Temettü

Görüldüğü gibi şirket 2018 yılında nakit temettü dağıtma oranını %78’den %30’a düşürmüş. Bunda son dönemdeki borç artışlarının etkisi çok büyük olmuş.

Sonuçta şirketin uzun vadeli borç toplamı 1 milyar 633 milyon civarında.

Aşırı borç sanırım bu üç temettü kesintisi içinde tahmin edilmesi en kolay olanı. Çünkü borç artışını finansallardan takip edebiliyoruz ve gerekirse buna yönelik önlem alabiliriz. Ama her zaman kolay değil tabii ki.

3) Sermayenin Yeniden Dağıtılması Stratejisinin Değişmesi

Sanırım en masum temettü kesintisi sermayenin dağıtılması stratejisinin değişmesi ile oluyor.

Nakit temettü dağıtma oranının %90 olduğu bir şirket hayal edin. Bu şirket hakkında ne düşünürsünüz? Olgunluğa erişmiş, artık yatırım yapmasına çok da gerek olmayan, karını büyük oranda hissedarları ile paylaşan bir şirket diyebiliriz. Karını yatırım yapmak yerine hissedarlarına dağıtmayı seçen bu şirketin hissedarları genellikle gelen temettüyü önemseyen ve bunun getirdiği nakit akışını kullanan insanlar ya da fonlar diyebiliriz.

Sonra yönetim kurulu yeni bir üst yönetici atıyor ya da yeni bir strateji belirliyor. Bu üst yönetici de şirketin karını hissedarlara dağıtmak yerine yatırım yapmayı seçiyor. Pat diye %90 olan nakit temettü dağıtma oranı sıfıra indiriliyor.

Sadece büyüyen ve yatırım yapan şirketleri düşünmeyelim. Sermayenin yeniden dağıtılması stratejisi başka türlü de işleyebilir. Şirket borçlarını azaltmayı da seçebilir.

Şimdi bunu yaşadığım bir örnekle anlatayım. Bildiğiniz gibi HEKTS portföyümün yaklaşık yarısını oluşturuyor. Geçen sene de en çok yer kaplayan senet idi ve 2018 temettü hedefim olan 2200 TL’nin de omurgasını oluşturuyordu. Temettü artışı beklerken birden hiç temettü vermemeyi seçti.

HEKTS’ın geçmiş yıllardaki temettü dağıtma oranına bakarsak;

Ekran Resmi 2018-12-08 14.05.07
HEKTS Temettü Dağıtma Oranı

Grafikte de görüldüğü gibi HEKTS’ın sermaye dağıtım stratejisi uzun yıllar temettü ödemesi yönünde olmuş. 2010 yılından beri neredeyse her yıl nakit temettü dağıtma oranı %80’in üzerinde olacak şekilde karını hissedarlarına dağıtmış.

Sonra 2018 yılında bir gün ani bir haberle KAP’a bir haber düştü ve temettü dağıtmayacaklarını söylediler. Ardından HEKTS’ın geleceği ile ilgili beklentileri verdiler. 

Şirket yaptığı açıklamada karını bundan sonraki sene hissedarlarına dağıtmayacağını ve sermayesine ekleyerek büyümeyi destekleyeceğini duyurdu. Eğer söylediklerini yaparsa hissedarlar için bir kayıp olmayacak gibi duruyor. Sadece nakit temettü alacaklarına hisselerinin piyasa değer artışından yaratılan değere ortak olacaklar.

Eğer bünyelerinde tuttukları karı iyi değerlendiremez ve düşük özsermaye karlılık oranı elde ederlerse hissedarlar için kayıp olacak. HEKTS’ın olasılıklarını daha önce değerlendirmiştim, onun için fazla girmeyeceğim. 

Konumuza dönüp temettü emekliliği projesi için olan zorluklarına bakalım. Eğer tüm temettü geliriniz HEKTS’tan ise ve temettü kesilirse bu sizin için bir sorun olur. Kısa vadeli harcamaları karşılamak için koyunları kesmek zorunda kalabilirsiniz.

Sanırım sermayenin yeniden dağıtılmasının en büyük etkisi neredeyse öngörülemez oluşu.

Ben nereden bilebilirdim 2010’dan beri sürekli temettü veren bir şirketin temettüyü keseceğini.

İleride de başıma gelebilir. Ama iyi mi kötü mü olduğunu dediğim gibi şirketin yaptığı yatırımların verimi gösterecek. Şu ana kadar iyi gitti. Ama her yatırım yapan şirketin işleri iyi gitmeyebiliyor.

Bana zararı ne oldu derseniz, 2018 yılı temettü geliri hedefim 2.200 TL idi, şu an 830 TL civarında bir gerçekleşmem var:) Ama sermaye kazancı olarak iyi gidiyor diyerek yazıyı toparlayayım.

Toparlarsam

Temettü kesintisinden en az şekilde etkilenmek için yapılacak bazı şeyler var. Bunlardan birincisi fazla dağılmadan çeşitlendirme yapmak.

İkincisi de güvenlik marjını akıllı şekilde koymak. Bunu bu sene de yaşarsam artık güvenlik marjına sekiz kat daha fazla önem vereceğim herhalde.

Sizin aklınıza örnekler geliyorsa lütfen paylaşın. Çeşitlilik olsun.

Bol temettülü günler dilerim.

Saygılar.

13 Yorum

  1. Turgut demiş ki:

    selam yğiğt kardeş….tüprbaş devletten ceza yediği sene ve rup yatırımları temettü vermemişti……ama sonraki seneler telafi etti..

    Aralık 11, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Selamlar Turgut Bey,

      Siz söyleyince hatırlardım o olayı. İşlerin kötü gitmesine cezaları da ekleyebiliriz o zaman. O da öngörülemeyecek şeyler listesine giriyor.

      Saygılar.

      Aralık 12, 2018
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Teşekkür ederim Burak Bey, hemen düzeltiyorum.

      Aralık 12, 2018
  2. Özer demiş ki:

    Teşekkürler.

    Aralık 12, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Desteğiniz için çok teşekkür ederim Özer Bey.

      Saygılar.

      Aralık 12, 2018
  3. Baydu can demiş ki:

    yiğit bey selam.:) yazınızdan bu sene elimizdeki şirketlerin temettü vermesinin zor hatta imkansız olduğunu anlıyorum… borsaya uzun vade için girdiğim ilk yıl böyle bir talihsizlikle karşılaşmak gerçekten moral bozucu… zaten bu yüzden insanlar bir giriyor ve sonra tokadı yiyip yangından kaçar gibi kaçıyor maalesef borsadan… belki ben de hata yaptım ama hala sabrediyorum… kolay gelsin.:)

    Aralık 12, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Baydu Bey,

      Şirketlerimizin geçmişlerinde özellikle kriz zamanlarında temettü kesintileri olmuş. Bu sene yıl sonu karları gelince daha rahat konuşabiliriz tabii. Ama eğer temettü vermezse, elde tuttuğu kar ile ne yapacağına bakmak lazım.

      Bu arada BIST’teki 100 hisse senedinin ortalamasından türetilen puanın nereye gittiğinden daha çok şirketlere odaklanmaya çalışıyorum.

      Portföy durumum önümde açık değil. Onu takip edip zaman kaybetmek yerine bir şekilde kendimi geliştirmeye çalışıyorum. Sonuçta kısa vadede kimse ne olacağını bilemez. Ama kendimizi kesin olarak geliştirebiliriz. Başka bir bakış açısıyla ev alsaydım da her gün fiyatına bakmayacaktım. Kiramı alıp keyfime bakacaktım. Bence fark yok.

      Sabrımız bol olsun.

      Kolay gelsin, saygılar.

      Aralık 14, 2018
  4. Baydu can demiş ki:

    borsa istanbul 14 aralık itibarıyla kepenk kapattı sanki…

    Aralık 14, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Baydu Bey,

      Borsanın doğasında dalgalanma var maalesef. Geçmişte olanların yanında ben buna kepenk kapatma diyemiyorum:)

      Saygılar.

      Aralık 14, 2018
  5. Baydu can demiş ki:

    teşekkürler.:) ben sabahki moral bozukluğuyla öyle yazdım… yoksa hala borsaya ve geleceğe inancımı kaybetmiş değilim… sizi takibe devam yiğit bey.:) kolay gelsin.:)

    Aralık 14, 2018
    Yanıtla
  6. Yasir demiş ki:

    Yiğit bey iyi akşamlar bir konu sormak istiyorum size sizin daha önceki paylasimlarinizida takip eden birisi olarak temettusu sürekli artan şirketleri portfoyunuzde bulundurdugunuzu hatırlıyorum hatta bazı şirketler iyi temettü vermemesine ragmen düzenli artış olmadığı için takibinizde değildi sanırım ve yine hatta bubkonu sizinsicin onemliydi öyle hatırlıyorum ben şimdi durum farklı ama temettü vermeyen hisseyi de elinizde bulunduruyoruz ve büyük ihtimalle temettü vermeyecek (aksa ) yada çok düşük verecek hisseyi bekletiyorsunuz stratejinizde defisikliklermi yapıyorsunuz yoksa ortam sizi zorluyor mu böyle davranmaya saygılar aksa konusu ytd değildir amacım fikir alış verişi kesinlikle yargılama suçlama yahut farklı bir amaç yok

    Aralık 15, 2018
    Yanıtla
    • Lattedenborsaya demiş ki:

      Sayın Yasir Bey,

      Sorunuz için çok teşekkür ederim. Alınmaca gücenmece yok.

      Sorduğunuz soruların hepsi benim de düşündüğüm ve ikilemde kaldığım konular.

      Temettüsü büyüyen hisse portföyü oluşturmaya çalışan biri neden portföyünün %45’ini temettü vermeyen hisselerde tutar? Sanırım çevirdiğim Warren Buffett mektuplarından ve okuduğum kitaplardan sonra biraz strateji değiştirdim ve temettü artışı hala önemli olmasına rağmen sürekli net kar artışına daha önem verir oldum.

      Bu üstte bahsettiğim durum da tabii ki kaygan bir zemin. İleride temettü verirlerse iyi olacak. Vermezlerse de dağıtılmamış karların piyasa fiyatına yansımasını izleyeceğim.

      Hisseyi sırf temettü vermeyecek diye satmadığım için Aksa da duruyor. Zaten portföyün çok büyük bir kısmını kapsamıyor. 2008 krizinden sonra temettü vermediğini de biliyordum. Yüksek nakit temettü dağıtma oranının sürdürülebilir olmayabileceğini de biliyordum ama kaldı:) Niye kaldı? Ben de kendime kesin bir cevap veremiyorum ama büyük yatırımcılar 1 senelik performansa göre işlem yapmayın diyor. İzlemeye devam edeceğim. Ayrıntısına girip emin olmadığım şeylerle kimseyi yanıltmak istemem. Ama iki senelik yatırım kaydımdaki en büyük zarar şu an onda. Daha aşağı gider mi kısa vadede her şey olabilir. Borsada olmayacak şey yok.

      Ana amacım temettüsünü büyüyen hisselere yatırım yaparak erken emekli olmak. Bunun net kardaki sürekli artıştan meydana gelmesini umuyorum ve bekliyorum. Biriktirmeye devam ediyorum.

      Hatalar oluyor ama seçim yapmanın cilvesi de maalesef bu.

      Saygılar.

      Aralık 16, 2018

Baydu can için bir cevap yazınCevabı iptal et

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.