Warren Buffett’ın Hissedarlara Yazdığı Mektuplar Serisi: 2010

Herkese selamlar. Warren Buffett’ın hissedarlara yazdığı 2010 mektubuna geldi sıra.

Ünlü yatırımcı mektubuna büyük krizden sonra Amerika’ya olan güvenini tekrar hatırlatarak başlıyor.

Daha sonra ev sahipliğini kendi bakış açısı ile yorumluyor. Oturduğu evi almanın hayatında yaptığı üçüncü en iyi yatırım olduğunu belirtiyor.

Yatırımlar kısmında ise Warren Buffett temettülerini özlemiş. Krizden sonra bankalar tarafından dondurulan temettü ödemelerinin tekrar başlamasını bekliyor. Ayrıca Coca-Cola’nın şirketi aldıklarından beri temettüsünü arttırmasını övüyor.

Bunu Berkshire’da net kâr kavramı neden önemli değil açıklaması takip ediyor.

Sonra ise mektubun en önemli yeri geliyor. Warren Buffett’ın dedesinin acil durum fonu hakkında çocuklarına yazdığı mektubu inceliyor. Bunu Berkshire’ın kenarda tuttuğu nakdi savunmak için kullanıyor.

Hadi başlayalım.

BERKSHIRE HATHAWAY INC.

Berkshire Hathaway Inc. Hissedarlarına: 

Hisse başı defter değerimizin 2010 yılında hem A hem de B sınıfı hisselerimiz için %13 arttı. Başkanlığı sürdürdüğümüz 46 yıl boyunca defter değeri yıllık bileşik %20,2 artarak 19 dolardan 95.453 dolara yükseldi.

…

Para her zaman fırsata doğru akar ve bunlardan Amerika’da bolca var. Yorumcular çoğu zaman “büyük belirsizlikten” bahsediyor. Fakat 6 Aralık 1941’i, 18 Ekim 1987’yi ve 10 Eylül 2001’I düşünün. Bugün ne kadar açık olursa olsun, gelecek her zaman belirsizdir.

Performans 

…

Gerçek Değer – Bugün ve Yarın

…

…

* * * * * * * * * * * *

…

GEICO

 …

* * * * * * * * * * * *

…

Sigortacılık

 …

* * * * * * * * * * * *

 …

* * * * * * * * * * * *

…

* * * * * * * * * * * *

…

Üretim, Hizmet ve Perakendecilik Operasyonları 

…

Düzenlenmiş, Sermaye Yoğun İşletmeler

…

Finans ve Finansal Ürünler 

…

Ev sahipliği birçok Amerikalıya, özellikle bugünün düşük fiyatları ve kelepir faiz oranlarıyla çok anlamlı geliyor. Her şey hesaba katıldığında, aldığım evi kiralasaydım ya da hisse senedi alsaydım çok daha fazla kazanabileceğim halde, yaptığım en iyi yatırım oturduğum evi almaktı (en iyi ikinci yatırım ise evlilik yüzüklerimiz). Eve ödediğim 31.500 dolar ile ailem 52 yıllık muhteşem anılar kazandı ve dahası da gelecek.

Fakat ev sahipliği eğer alıcının gözleri cüzdanından büyükse ve kredi veren (çoğu zaman hükümet garantisiyle) bu fanteziyi olanaklı kılıyorsa bir kabusa dönüşebilir. Ülkemizin sosyal hedefi aileleri rüyalarındaki eve yerleştirmek değil, bunun yerine karşılayabilecekleri eve yerleştirmek olmalıdır.

Yatırımlar

Aşağıda piyasa değer 1 milyar dolar ve üstü hisse senetleri isimlendirilmiştir.

Raporlanmış kârlarımızda sadece şirketlerin bize ödedikleri temettüleri gösteriyoruz. Fakat yatırımlarımızın bize düşen dağıtılmamış kârları yaklaşık 2 milyar dolar civarında. Dağıtılmamış kârlar önemlidir. Tecrübelerimize göre son yüzyılda şirketler, dağıtılmamış kârlar kadar ya da daha fazla piyasa değeri elde etti. Fakat bu olay çok düzensiz şekilde oldu. (Doğrusu bazen ters korelasyon bile olabiliyor. Bir yatırımcının 2009 yılında dediği gibi: “Bu boşanmadan daha kötü. Net varlığımın yarısını kaybettim ve hala bir karım var.”). Gelecekte piyasa değer kazançlarımızın en azından dağıtılmamış kârlar kadar artmasını bekliyoruz.

* * * * * * * * * * * *

…

Ek olarak, hisselerimizden aldığımız temettülerimiz de kesinlikle artacak gibi. En büyük kazanç da Wells Fargo’dan gelecek. Goldman Sachs vakasındaki ortağımız FED, güçlü veya zayıf bütün bankalardaki temettü ödemelerini iki yıldır dondurdu. Resesyondan güçlü çıkan Wells Fargo finansal gücünü sürekli arttırmasına rağmen çok düşük bir nakit temettü dağıtma oranında kalmaya zorlandı. (FED’i suçlamıyoruz. Temettülerin dondurulması krizde ve sonrasında çok mantıklı bir hareketti).

Bir noktada, muhtemelen yakında, FED kısıtlamaları kalkacaktır. Wells Fargo da sahiplerinin hak ettiği temettü ödeme politikasına dönecektir. O zaman, sadece bu şirketten aldığımız yıllık temettünün birkaç yüz milyon dolar artmasını bekliyoruz.

Elimizdeki diğer şirketler de temettülerini büyük ihtimalle arttıracaklar. Coca-Cola şirketi alım yaptığımız 1995 yılında 88 milyon dolar temettü ödedi. O zamandan sonra her yıl Coca-Cola verdiği temettüleri arttırdı. 2011 yılında, şirketten 376 milyon dolar temettü alacağız. Bu rakam geçen seneye göre 24 milyon dolar artış anlamına geliyor. 10 yıl içinde, bu 376 milyon doların ikiye katlanmasını bekliyoruz. Bu periyodun sonunda, yatırdığımız paranın da ikiye katlanması bizi şaşırtmaz. Mükemmel şirketlerde zaman bizim dostumuzdur.

…

* * * * * * * * * * * *

…

* * * * * * * * * * * *

…

Muhteşem geçmiş performansları ile birçok yatırım yöneticisi bulmak çok kolay. Fakat geçmiş sonuçlar, önemli olmalarına rağmen, gelecekteki performansı tartmakta yeterli değildirler. Bu sonuçlara nasıl ulaşıldığı ve yönetici olarak risk algısı ve hassasiyeti (akademisyenler gibi beta ile ölçülmez) çok önemlidir. Risk kriterini de göz önünde bulundurarak, daha önce yaşanmamış ekonomik senaryoların sonuçlarını anlayabilme özelliği gibi çok zor ölçülen özellikleri olan birini arıyorduk . Sonunda, Berkshire’da çalışmayı sadece iş olarak görmeyen birini bulmayı başardık.

…

Türev Araçlar

…

Doğru ve Yanlış Raporlama Üzerine: Geçerli Olan ya da Olmayan Sayılar

Bu raporun başlarında Berkshire’ın gelişimini izlerken Charlie ve benim yararlı bulduğum rakamlar hakkında bilgi vermiştim.

Çıkardığımız fakat medyada hepsinden çok koşulan bir rakam olan net kâr üzerinde yoğunlaşalım. Diğer şirketlerde çok önemli olan bu rakam Berkshire’da anlamsızdır. Şirketimizde işler nasıl giderse gitsin, Charlie ve ben yasal olarak net kârı istediğimiz herhangi bir rakam yapabiliriz.

Bu esnekliğe sahibiz çünkü realize edilmiş kârlar ve zararlar net kâr rakamlarını etkilerken realize edilmemiş kârlar (birçok vakada zararlar) buna dahil edilmez. Düşünün ki Berkshire’ın o yıl için 10 milyar dolar realize edilmemiş kârı ve 1 milyar dolar realize edilmiş zararı olsun. Net kârımız (sadece zarar olarak yazar) faaliyet kârımızdan daha düşük olarak raporlanır. Geçen seneden realize edilmiş kârımız varsa,  haber başlıklarında Berkshire’ın net kârı %X düştü diye yazarken bizim faaliyetlerimizde çok daha büyük iyileşmeler olur.

Eğer net kârın çok önemli olduğunu düşünseydik onu sürekli realize edilmemiş kârlarımızla beslerdik. Fakat Charlie ve ben asla kısa dönemli kârımızı arttırmak için varlık satmayız. İkimizin de 1990’larda şirketler Amerikasında çok yaygın olmasına rağmen ve şu an daha az görülen “rakamlarla oyun oynamaya” karşı büyük bir bulantımız var.

Faaliyet kârı bazı eksikleri olmasına rağmen, genel olarak şirketimizin yaptıkları ile ilgili iyi bir rehber görevi görüyor. Fakat net kâr rakamlarımızı görmezden gelin. Düzenlemeler onu göstermemizi zorunlu kılıyor. Fakat ona yoğunlaşanları görürseniz, bu size bizim değil onların performansı hakkında bir şeyler söylesin.

Bütün reazile edilmiş ve edilmemiş kâr ve zararlar defter değerimizin içinde bulunuyor. Bu ölçüdeki değişmelere ve tabii ki faaliyet kârlarımıza dikkat edin, o zaman doğru yolda olursunuz.

* * * * * * * * * * * *

…

Hayat ve Borç

Araba yarışının temel kuralı yarışı birinci bitirmektir fakat bunun için önce yarışı bitirmek gerekir. Bu vecize işletmeler için de uygundur ve Berkshire’daki tüm eylemlerimiz için yol göstericidir.

Şüphesiz, bazı insanlar borç para ile çok zengin olmuşlardır. Fakat, bu aynı zamanda fakir olmanın da bir yoludur. Kaldıraç işe yaradığı zaman büyütür. Eşiniz sizin akıllı olduğunuzu düşünür ve komşularınız da çok kıskanırlar. Fakat borç bağımlılık yapar. Bir kez harikalarından faydalandıktan sonra, çok az insan daha muhafazakar uygulamalara geçebilir. Ve hepimizin üçüncü sınıfta öğrendiği gibi (bazıları 2008 yılında tekrar öğrendi) bütün rakam serileri, rakam ne kadar büyük olursa olsun, sıfırla çarpılınca buharlaşırlar. Tarih bize kaldıracın, ne kadar zeki insanlar tarafından yönetilirse yönetilsin, çok sık olarak sıfır ürettiğini gösterir.

Tabii ki, kaldıraç bazı şirketler için ölümcül olabilir. Çok büyük borcu olan şirketler borcun ödeme zamanı geldiğinde yeniden finanse edilebileceğini düşünürler. Bu varsayım genellikle geçerlidir. Fakat ara sıra, şirket özelindeki sorunlardan ya da dünya kredi piyasasındaki sıkışıklıktan dolayı, krediler ödenmek zorunda kalır. O zamanlarda sadece nakit işe yarar.

Borç alanlar o zaman kredinin oksijen gibi olduğunu anlarlar. Bol olduğu zaman varlığı fark edilmez. Yokluğunda ise önemli olan tek şey olur. Sadece kısa bir süre krediye ulaşamamak şirketleri dizlerinin üstüne çöktürebilir. Doğrusu, Eylül 2008’de bir gecelik krediye ulaşamamak neredeyse tüm ülkeyi dizlerinin üstüne çöktürüyordu.

Charlie ve benim Berkshire’ın refahını küçücük bir tehlikeye atacak en ufak bir aktiviteye bile ilgimiz yoktur (ikimizin toplam yaşı 167 ve bu ölmeden önce yapılacaklar listemizde de yok). Sonsuza kadar sizin yani ortaklarımızın tasarruflarının büyük bir kısmı için bize güvendiğinizin farkındayız. Son olarak, sigorta şirketlerimiz tarafından sigortalanan kazazedeler de on yıllarca devam edecek ödemeler için bize güveniyorlar. Bütün bu grupların çıkarlarını göz ardı edip ekstra bir iki puan için riske girmek sorumsuzca olur.

Kişisel tarihten bir örnek size finansal maceralardan neden köşe bucak kaçtığımızı açıklayabilir. Charlie 35 yaşına basana kadar; 52 yıldır oturduğum yerin 100 yard yanında oturmasına rağmen ve Omaha’da babamın, karımın, çocuklarımın ve iki torunumun ve benim okuduğum okula gitmesine rağmen karşılaşmamıştık. Fakat ikimiz de arada 5 yıllık fark olsa da dedemin  bakkalında çalışmıştık.  Dedemin adı Ernest idi ve belki de kimsenin böyle uygun bir ismi yoktu. Bir depocu çocuk bile, onun tecrübeleri tarafından şekillendirilmeden Ernest ile çalışamazdı.

Bir sonraki sayfada, Ernest tarafından 1939 yılında en küçük oğlu büyük amcam Fred’e gönderilen bir mektubu okuyabilirsiniz. 1970 yılında varisi olarak kasasını açtığımda bulduğum 1.000 dolar ile teyzem Alice’ye gönderilen mektup hala bende durur.

Ernest işletme fakültesine gitmemiştir. Liseyi bile bitirmemiştir fakat likiditenin hayatta kalmayı garantileyen işlevinin önemini anlamıştır. Berkshire’da 1000 dolar çözümünü biraz ileriye götürdük. Altyapı ve demiryolu faaliyetlerimizin tuttukları hariç en az 10 milyar dolar nakit tutmaya karar verdik. Bu taahhüt elimize beklenmeyen sigorta zararları (şu ana kadar en büyüğü 3 milyar dolarlık Katrina oldu) ve finansal karışıklık zamanlarında yatırım ve satın alma fırsatlarını çabucak değerlendirmek için nakit bırakıyor.

Sevgili Fred ve Catherine, 

Uzun güzel yıllar boyunca sadece hazırda nakit paraları olmadığı için zor duruma düşen birçok insan tanıdım. Sadece gerekli nakitleri olmadığı için varlıklarını bu uğurda feda eden insanlar bilirim.

Uzun yıllar boyunca büyükbabanız lazım olduğunda kısa sürede ulaşmak için yanında bir miktar nakit para bulundurdu.

Sayılı yıllarda ben de, işlerimde kullandığım paraya dokunmamak için ve gerektiğinde kullanmak üzere bir miktar nakit para taşıdım. Bu fonu kullanmayı yararlı bulduğum birkaç durumla da karşılaştım.

Doğrusu herkesin böyle bir rezerv tutması gerektiğini düşünüyorum. Umarım sizin başınıza gelmez ama olurda gelir diye ve paraya çok ihtiyacınız olur diye evlendiğiniz zaman isminizin yazılı olduğu zarfın içine 200 dolar koydum. Her sene içine biraz ekleme yaptım ve biner dolar biriktirdim.

Siz evleneli 10 yıl oldu ve bu fon sonunda tamamlandı.

Dileğimdir ki bu parayı kasanıza koyun ve biriktirme amacına uygun zaman için saklayın. Kullanma zamanı geldiğinde ise size önerim olabildiğince az kullanın ve olabildiğince çabuk yerine koyun.

Düşünebilirsiniz ki bu para yatırıma yönlendirilmeli ve size gelir getirmeli. Unutun bunu! İhtiyacınız olunca köşede elinizi uzatabileceğiniz 1.000 dolarınızın olduğunu bilmenin ruhsal rahatlığı, özellikle de çabuk nakde dönemeyen bir şeye yatırım yaptıysanız, paha biçilemez.

Eğer yıllar sonra bunun iyi bir fikir olduğunu düşünürseniz, siz de aynısını çocuklarınıza yapabilirsiniz.

Bilmelisiniz ki, tarihte arda kalanlara çok büyük varlık bırakan bir Buffett yoktur fakat hiçbir şey bırakmayan da yoktur. Hiçbir zaman kazandıklarının hepsini harcamazlar ve her zaman birazını biriktirirler. Bu, şu ana kadar oldukça güzel işledi.

Bu mektup evliliğinizin 10. yılının dolmasıyla yazılmıştır.

Nakdimizin büyük bir kısmını ABD Hazine bonolarında tutuyoruz ve 2008 Eylül’ünde para piyasası fonlarında ve şirket bonolarındaki kırılganlıkla da açığa çıkan sebeplerden ötürü birkaç puan getiri peşinde koşmuyoruz. Yatırım yazarı Ray De Voe ile aynı fikirdeyiz: “Yüksek getiri peşinde koşarken silahla kaybedilenden çok daha fazla para kaybedildi.” Berkshire’da, bankaların kredi limitlerine güvenmeyiz ve likitlerimizi çok yüksek oranda etkileyecek sözleşmelere girmeyiz.

Dahası, 40 yıldır temettü ödemeleri ve hisse geri alımları için Berkshire’ı bir gıdım bile nakit terk etmemiştir. Aksine, bütün kazançlarımızı faaliyetlerimizi güçlendirmek için elimizde tuttuk ve bu bize neredeyse aylık 1 milyar dolarlık güç sağlıyor. Net varlığımız bu yüzden 40 yılda 48 milyon dolardan 157 milyar dolara çıktı gerçek değerimiz çok daha fazla arttı. Hiçbir Amerikan şirketi böyle bir süreklilikle finansal gücünü inşa etmemiştir.

Kaldıraç konusunda bu kadar şüpheci olarak, getirilerimizi küçük miktarda cezalandırıyoruz. Fakat çok likidite tutarak geceleri rahat uyuyoruz. Dahası, ara sıra ekonomimizi rahatsız eden finansal kaos dönemlerinde, diğerleri hayatta kalmaya çalışırken biz hem finansal hem de duygusal olarak hücum oynamaya hazır olacağız. Lehman’ın 2008 yılındaki iflasından sonraki 25 gün içinde piyasaya 15,6 milyar dolar yatırmamızı olanaklı kılan buydu.

Genel Kurul

Unutmayın: Paranın mutluluk getirmeyeceğini savunan biri nereden alışveriş yapacağını bilmiyor demektir.

…

* * * * * * * * * * * *

…

26 Şubat 2011                                                      Warren E. Buffett Yönetim Kurulu Başkanı

Mektubun orjinaline buradan ulaşabilirsiniz.